نشریه امان

عرفان‌واره‌ها، سابقه طولانی ندارند و برای اولین بار، در اواخر قرن نوزدهم و به طور جدی‌تر در دهه‎های پنجاه و شصت قرن بیستم میلادی طرح شدند تا در انبوه بحران‌های انسان معاصر، جایگزین ایده‌های نجات‌گرایانه ادیان شوند و به زعم خود، مرهمی برای انسان‌های درگیر و نیازمند قرن ماشین و فضا فراهم آورند.
ساینتولوژی یکی از همین عرفان‌واره‌هاست که هم ادعای نجات بشر و هم ادعای تکامل علم و آگاهی را دارد. این مکتب، محصول عقاید و نظرات رون هابارد، نویسنده داستان‌های علمی و تخیلی است. او نه تنها به عنوان یک نویسنده بلکه به عنوان مؤسس سیستم خودباوری دیانتیک (1950) و کلیسای ساینتولوژی (1952) نیز شناخته می‌شود. هابارد که چند سال آخر زندگی‌اش تا 1986 را در انزوای شخصی (به خاطر اتهام خیانت) زندگی می‎کرد، خودش را به عنوان یک فیزیک‌دان و جهانگرد می‌شناخت؛ طرفدارانش اما او را یکی از پیامبران و مخالفانش به عنوان یک شیاد می‌شناسند.
امروزه، ساینتولوژی و کلیساهایش در سراسر جهان، از قدرت بیشتری برخوردار هستند؛ در بعضی کشورها همچون فرانسه، ساینتولوژی اجازه تبلیغ و ترویج ندارد اما سوئیس، آن را به رسمیت می‌شناسد؛ هر چند برایش کارکردی تجاری قائل می‌شود. امروزه ستارگان مشهور سینمایی، همچون جان تراولتا، تام کروز و لیزا ماری پریسلی (دختر الویس پریسلی) خود را پیروان این مکتب معرفی می‌کنند.
ساینتولوژی خود را علم مطالعه‌ و بکارگیری روح در ارتباط با خودش، دیگران و کل حیات معرفی و تبلیغ می‌کند. نماد ساینتولوژی از ترکیب حرف S اول Scientology و مثلث‌های ARC و KRC ساخته شده و مراحل این دین به OT معروفند و به ترتیب OT I و OT II و... نامیده می‌شوند. بر اساس ادعای کلیسای ساینتولوژی، هدف نهایی بازگرداندن شخص (تتان: Thetan) به وضعیت آزادی کاملش و در نتیجه تسلط او بر ماده، انرژی، فضا، زمان، افکار، اشکال و زندگی است. معتقدان به ساینتولوژی ادعا می‌کنند این طرز تفکر ارائه‌دهنده روش‌های دقیق مشاوره روحی برای کمک به همه است تا در زمینه طبیعت غیرمادی خود به هوشیاری برسند. ساینتولوژی این عقیده را تقویت می‌کند که انسان‌ها ارواحی فناناپذیرند که از اصل خود جدا شده‌اند و هر انسان باید تلاش کند تا به سرچشمه حیات خود نزدیک‌تر گردد. رون هابارد می‌گوید بشر دارای روح Thetans یعنی موجودات فناناپذیری است که به وجودآورنده جهان هستند ولی نیروهای تاریکی جهان را اشغال کرده‌اند و بشر از طریق روشی که ساینتولوژی تعلیم می‌دهد، باید پاک شده و روشن‌بینی پیدا کند.
هم‌اکنون کلیسای ساینتولوژی مراسم ازدواج، تولد و مرگ را برای اعضای خود اجرا می‌کند؛ آداب و مراسمی که اغلب توسط هابارد ایجاد شده و در کتابش با عنوان «تشریفات کلیسای ساینتولوژی» نوشته شده است. ساینتولوژی که پیروانش امروزه به عنوان یک فلسفه مذهبی نو از آن یاد می‌کنند، به شدت در حال گسترش است. این کلیسا ادعا می‌‌کند ده میلیون عضو دارد و از شبکه پیچیده سازمان‌ها و کلیسا‌ها برخوردار است که همگی به ترویج آن می‌پردازند. شبکه بی‌بی‌سی در اول ماه ژوئن امسال، گزارشی با عنوان هراس مقامات انگلیس از کلیسای ساینتولوژی منتشر کرد. بی‌بی‌سی در این خبر، گزارش وزارت بهداشت انگلیس را مطرح کرد که بر اساس آن، اعمال این کلیسا باعث ناهنجاری‌های خانوادگی و گسستگی ازدواج‌ها می‌شود.
مشکلات قانونی کلیسای ساینتولوژی فقط به انگلستان ختم نمی‌شود. دادگاهی در فرانسه، کلیسای ساینتولوژی در این کشور و نیز یکی از رهبران این فرقه را به جرم تقلب و کلاهبرداری به پرداخت 900 هزار دلار جریمه محکوم کرده است. آلن روزنبرگ، مدیر کلیسای ساینتولوژی در فرانسه علاوه بر جریمه نقدی به دو سال حبس تعلیقی نیز محکوم شده است. بر خلاف آمریکا، فرانسه هرگز ساینتولوژی را به عنوان یک دین نپذیرفته و آن را صرفاً یک حربه تجارتی برای جمع‌آوری پول می‌داند که عمدتاً توسط کسانی که پیروانی آسیب‌پذیر و تلقین‌پذیر به شمار می‌روند، تأمین می‌شود. در آلمان نیز اگرچه ساینتولوژی به عنوان دین پذیرفته نشده، نه کلیسای این فرقه وجود دارد. در اسپانیا اما دادگاهی اخیراً رای داد که ساینتولوژی باید رسماً به عنوان یک دین شناخته شود. اگرچه هنوز آمار رسمی از ورود این فرقه به ایران در دست نیست، تلاش علمی و فرهنگی برای رویارویی با آن ضروری به نظر می‌رسد.

شیما پراینده ـ دوماهنامه امان شماره 50