هیچ زیارتی همانند زیارت ناحیه مقدسه، عمق فاجعه کربلا را بیان نکرده و به این اندازه، مسئولیت‌آفرین و حرکت‌ساز نبوده است.امام زمان علیه‌السلام زائر و مرثیه‌سرا و وارث حسین علیه‌السلام است؛ کسی که زمان در تحت اختیار اوست و تمام صحنه‌ها و لحظه‌ها هر روز در مقابل نگاه اوست. با نگاهی نافذ، جای‌جای دشت بلا و لحظه‌لحظه حماسه عاشورا و سختی و تلخی واقعه طف را مشاهده می‌کند و سوز عطش را در جان عاشوراییان احساس می‌کند.
هیچ زیارتی همانند زیارت ناحیه مقدسه، عمق فاجعه کربلا را بیان نکرده و به این اندازه، مسئولیت‌آفرین و حرکت‌ساز نبوده است. این زیارت، شامل چند بخش کلی است که مرور آنها، زمینه‌ای است برای آشنایی بیشتر منتظران موعود، با مضامین عالی عاشورا.
بخش اول این زیارت، سلام‌هایی به انبیا (نام بیست‌وسه تن از انبیای الاهی به میان می‌آید و صفاتی از آنان که یادآور رنج و محنت ایشان است، یادآوری می‌شود)، اولیای دین (نام اصحاب کسا و پنج‌تن آل عبا ذکر می‌شود و به ویژگی‌هایی درباره آنها اشاره می‌شود)، شخص امام حسین علیه‌السلام (در ضمن بیان مصیبت‌هایی که به ایشان رسید و توصیف عمق فاجعه‌ای که در رویداد کربلا رخ داد) و یاران ایشان (که در مصیبت امام با ایشان همراه بودند) را دربرمی‌گیرد و به فضایل و مناقب سیدالشهدا اشاره می‌کند. در بخش دوم، به دلدادگی امام عصر نسبت به امام حسین علیه‌السلام اشاره می‌شود و سپس در بخش سوم، به اوصاف، ویژگی‌ها و سیره امام شهید پرداخته می‌شود و نسبت به آنها شهادت داده می‌شود؛ اقامه نماز و برپاداشتن زکات و امر به معروف و نهی‌ازمنکر ، اجرای سنت‌ها و فرونشاندن آشوب‌ها، دعوت به راستی و هدایت انسان‌ها و نصیحت امت، نگهبانی دین و گسترش عدالت، فرمانبری نسبت به خداوند و پیامبر او و اجراکننده سفارش برادر و...
بخش چهارم زیارت، طرح کلی نهضت عاشورا و زمینه‌های این قیام را دربرمی‌گیرد و در آن، از فساد دستگاه خلافت و رهبری، ظهور بدعت‌ها، انحطاط اخلاقی و خطر بازگشت به جاهلیت، بی‌عدالتی و گسترش ظلم و منکرات به عنوان عوامل قیام سالار شهیدان سخن به میان می‌آید.
بخش پنجم زیارت، نقطه اوج این مرثیه جان‌سوز است و به توصیف ساعات پایانی عمر و پیکار امام حسین علیه‌السلام با دشمنان مربوط می‌شود. این بخش، با بیان مصیبت‌هایی که پس از شهادت امام، بر اهل‌بیت ایشان وارد شده است، ادامه می‌یابد.
در بخش ششم، به بازتاب جنایت‌هایی که در ماجرای کربلا نسبت به امام معصوم و خاندان پیامبر خدا صورت گرفت، اشاره می‌شود و از این مصیبت بزرگ به عنوان کشته‌شدن اسلام یاد می‌شود. همچنین، از تأثیری که این مصیبت در کائنات و دیگر موجودات بر جای گذاشت، سخن به میان می‌آید؛ به گونه‌ای که سرتاسر هستی، عزادار شده و به سوز و ماتم و ندبه می‌نشیند.
در بخش پایانی این زیارت، ارادت به امام شهید، وسیله‌ای برای ارتباط و انس با خداوند متعال قرار می‌گیرد و دعاهایی بیان می‌شود که آرامش، بینش و معرفتی عمیق را به دنبال می‌آورد؛ در سایه این دعاهاست که تشخیص فضایل از رذایل و حرکت از بدی‌ها به سوی خوبی‌ها و احساس مسئولیت نسبت به اصلاح روح و روان و برعهده‌گرفتن تعهدات اجتماعی ممکن می‌شود. همچنین، به برکت این دعاهاست که می‌آموزیم، توسل به امامان معصوم، تنها راه رستگاری و نجات است.
شایان توجه است که مکمل این زیارت، به ویژه بخش پایانی آن، نماز خاص زیارت است که با سوره‌های انبیا و حشر خوانده می‌شود و دارای دعایی بسیار عالی در قنوت است.
محمدرضا فوادیان ـ دوماهنامه امان شماره 50
