نشریه امان

بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه
از بزرگترین نعمت‌هایی که خداوند متعال به بندگان خود عنایت فرموده آنست که بتوانند بدون هیچ واسطه با او سخن گفته و بی هیچ نگرانی دست به دامانش شده و از او هر چه می‌خواهندطلب دارند. در اهمیت دعا ونیایش همین بس که خداوند متعال درقرآن می فرماید:
قُلْ ما یعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُكُمْ ؛ بگو: اگر دعا و عبادت شما نباشد، پروردگارم هیچ اعتنایى به شما نمی‌‏كند .
دعاازروش‌های تربیتی موثر ونافذی است که درمکتب حیات بخش اسلام به آن توجه خاصی شده است. آنچه شیعیان بدان معتقدنداین است که هر یک از معصومین علیهم السلام در انجام وظائف خویش و در مقابله با جو حاکم بر جامعه زمان خود، سیاستی خاص اتخاذ می کردند. از میان امامان معصوم، حضرت امام زین العابدین علیه السلام جایگاه ویژه و منحصر به فردی داشته اند که به واسطه موقعیت خاص فکری، فرهنگی وخفقان سیاسی حاکم، با تمسک به زبان دعا به راهنمایی جامعه انسانی پرداخته و هر آنچه که برای رشد و کمال انسان لازم است در صحیفه گرانسنگ سجادیه بیان نموده است. متاسفانه شیعیان باوجود اینکه در کنار این دریای بی کران قرار دارند ولی تشنه‌اند، وبا وجود اینکه از غنی‌ترین معدن حکمت و علم برخوردا‌رند‌ ولی همچنان تهی‌دستند.
ازجمله دعاهائی که در صحیفه مبارکه سجادیه وجود دارد، دعای است که آن حضرت همچون پدربزرگوارش درروز عرفه بیان نموده اند، که از ابعاد مختلفی قابل دقت وتامل است. ابتداء برای آشنائی بیشتربا محتوای کلی این دعا، به ترتیب به بخش‌های مختلف آن اشاره می کنیم؛
• بیان صفات و ویژگی‌های خداوند متعال
• تسبیح وتحمید پروردگار
• درودبرپیغمبر، ائمه وپیروان آنان
• اهمیت روز عرفه وتوصیف بنده گنهکار وخواسته های اودر برابرقادر متعال
دراین دعا حضرت آغازسخن به سپاس پروردگارکرد، آنگاه به توحیدوذکر صفات پرداخت، پس ازآن تسبیح وتقدیس کرد وبازبه سپاس گزاری بازگشت، آن گاه به درود بر پیغمبر وائمه وپیروان آنان ثنای خود را ختم فرمود ومتوجه دعا گشت واین جمله منطبق با اسفار اربعه اهل سلوک است .
این مقاله در پی آنست تا با گذری اجمالی، فراز هائی چنداز این دعای شریف را، که پیرامون ویژگی های منتظران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه است، بازگو نماید.
شاخص ها و ویژگی های منتظران
امام العارفین حضرت زین العابدین علیه السلام در این بخش از دعا با ذکر ده مورد به بیان این ویژگی ها پرداخته، می فرماید:
اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى أَوْلِیائِهِمُ الْمُعْتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ؛ پروردگارا! درود ورحمت فرست بردوستان محمد وآل محمد ص، کسانی که به مقام جلیلشان سر تعظیم فرود آورده اند وبه سیادت وبرتری آنان اعتراف کرده اند. این اولین وکم ترین چیزی است که یک شیعه ومنتظرباید نسبت به امام خود داشته باشد.
الْمُتَّبِعِینَ مَنْهَجَهُمُ، الْمُقْتَفِینَ آثَارَهُمُ؛ آنها کسانی هستند که به روش امامان رفته واز آثارآنان پیروی می کنند.
الْمُسْتَمْسِكِینَ بِعُرْوَتِهِمُ، الْمُتَمَسِّكِینَ بِوِلَایتِهِمُ، الْمُؤْتَمِّینَ بِإِمَامَتِهِمُ؛ كلمه" استمساك" كه مصدر است براى فعل ماضى (استمسك) به معناى چنگ زدن و چیزى را محكم چسبیدن است، و كلمه" عروه" به معناى دستگیره...البته گیاه‌هاى ریشه‏دار و نیز درخت‏هایی را كه برگ آنها نمی‌‏ریزد" عروه" می ‏نامند . بنابراین دوستداران آنها کسانی هستند که به دستگیره محکم ومطمئن ولایت چنگ زده وتنها آنان را به عنوان پیشوای خود برگزیده اند.
الْمُسَلِّمِینَ لِأَمْرِهِمُ، الْمُجْتَهِدِینَ فِی طَاعَتِهِمُ؛ سپس حضرت گامی فراتر رفته می فرماید: آنهاکسانی هستند که به فرمان ولی زمان گردن می نهند ودر اطاعت آنان ازهیچ کوشش وتلاشی دریغ نمی کنند.
الْمُنْتَظِرِینَ أَیامَهُمُ؛ خلاصه اینکه دوستداران وشیعیان واقعی کسانی هستند که دریک جمله منتظردولت ائمه اطهاراندوبه راستی اگرحضرت از میان تمام شرائط وویژگی ها تنها این یک ویژگی را بیان می فرمودند کافی بود، چرا که منتظران واقعی کسانی هستند که به مقام وجایگاه والای ائمه اعتراف دارند، نه تنها اعتراف زبانی بلکه در مقام عمل تسلیم محض بوده به راه وروش آنان اقتدا کرده ودر این اقتدا، از هیچ تلاش وکوششی دریغ نمی نمایند. وچه زیبا وضعیت اینگونه افراد را به تصویرمی کشد، آنجا که می فرماید: الْمَادِّینَ إِلَیهِمْ أَعْینَهُمُ؛ کسانی که بدون توجه به اطراف چشم نظرتنها به سوی آنان دوخته اند.
البته این افراد از مواهبی نیز برخوردارند که حضرت آنها را در قالب دعا بیان می دارد:
الصَّلَوَاتِ الْمُبَارَكَاتِ الزَّاكِیاتِ النَّامِیاتِ الْغَادِیاتِ الرَّائِحَاتِ وَ سَلِّمْ عَلَیهِمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِهِمْ؛ برخورداری از صلوات وسلام ویژه در دنیا وآخرت.
وَ اجْمَعْ عَلَى التَّقْوَى أَمْرَهُمْ، وَ أَصْلِحْ لَهُمْ شُئُونَهُمْ؛ وحدت واجتماع بر محور تقوی واصلاح امور.
وَ تُبْ عَلَیهِمْ، إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ، وَ خَیرُ الْغَافِرِینَ؛ بهره مندی از رحمت ومغفرت الهی.
وَ اجْعَلْنَا مَعَهُمْ فِی دَارِ السَّلَامِ بِرَحْمَتِكَ، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ؛ همراهی ومصاحبت با ائمه اطهار.
نکته جالبی که در فراز اخیروجود دارد اینست که حضرت نفرمود:خدایا آنها را با ما در دارالسلام قرار بده بلکه می فرماید: «واجعلنا معهم» یعنی خدایا ما را با آنهادر دارالسلام جای بده، واین تعبیر حکایت از جایگاه رفیع اینگونه افراد در نزد ائمه اطهار علیهم السلام دارد.


صحیفه سجادیه، دعای 47، دعای امام سجادعلیه السلام درروزعرفه

دوماهنامه امان 26