نشریه امان

اشاره
سالروز میلاد پر برکت امام زین العابدین علی‌بن الحسین علیه السلام انگیزه‌ای شد تا برخی روایات صادر شده از آن حضرت را در مورد امام مهدی علیه السلام و آخرالزمان مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
امام سجاد علیه السلام و نوید به منتظران ظهور
امام سجاد علیه السلام در رابطه با ظهور و انتظار می‌فرمایند: «یا اباخالد، ان اهل زمان غیبته القائلین بامامته، المنتظرین لظهوره افضل من اهل کل زمان. لانّ الله تبارک و تعالی اعطاهم من العقول و الافهام و المعرفه ما صارت به الغیبه عندهم بمنزله المشاهده و جعلهم فی ذلک الزمان بمنزله المجاهدین بین یدی رسول‌الله بالسیف. اولئک المخلصون حقاً و شیعتنا صدقاً و الدعاه الی الله سرّاً و جهراً ؛ ای ابوخالد، آنانکه در عصر غیبت زندگی می‌کنند و به امامت حضرت مهدی علیه السلام عقیده دارند و در انتظار ظهور او به ‌سر می‌برند، از مردم هر عصر و روزگاری برتر و بالاترند؛ چرا که خداوند از عقل و درک و معرفت به اندازه‌ای به‌ آنها عطا فرموده که عصر غیبت برای آنان مانند عصر حضور امام است. خداوند، آنان را در آن زمان چون مجاهدان صدر اسلام که با شمشیر در رکاب حضرت رسول صلی الله علیه و آله می‌جنگیدند قرار داده است. آنان در حقیقت برگزیدگان مخلص و شیعیان راستین و دعوت کنندگان مردم به سوی خدا در نهان و آشکارند».
در این روایت شریف چند نکته مهم قابل ذکر است:
اول؛ منتظران حضرت مهدی علیه السلام بی‌آنکه اعجازی رخ‌ داده باشد، از عقل و درک و معرفت در سطح بالایی برخوردارند و لذا در انتظار مصلح، عاقلانه و خردورزانه به ‌سر برده و تلاش لازم را می‌نمایند. البته این مربوط به عصر غیبت است، نه عصر حضور که دست ولایت حضرت مهدی علیه السلام بر سر مردم کشیده می‌شود و عقل و دانش آنها بسیار بالا خواهد رفت و این، رمز برتری منتظران ظهور در عصر غیبت است که بدون اعجاز، خود از رشد عقلی بالایی برخوردارند.
دوم؛ پاداش و اجر این منتظران که هنوز اقدام مسلحانه‌ نکرده، بلکه مصلحانه تلاش می‌کنند چون پاداش رزمندگانی است که در عصر پیامبر صلی الله علیه و آله با شمشیر و سلاح می‌جنگند. پس معلوم می‌شود که رزم فرهنگی، پاداش کمتری از رزم نظامی ندارد چنانکه هجرت فرهنگی مستلزم هجرت نظامی «انْفِرُواْ خِفَافًا وَ ثِقَالاً» است.
سوم؛ منتظر راستین فقط به شعار اکتفا نمی‌کند بلکه زمینه ظهور را که عبارت از دعوت به سوی خدا و پاکی‌ها است با امر به معروف و نهی از منکر و حفظ مراتب گوناگون آن فراهم می‌نمایند. ایشان، هم صالح، هم مصلح و هم دعوت کننده مردم به صلاح هستند و اگر غیر از این باشند، منتظر واقعی نیستند.
چهارم؛ منتظران وظیفه شناس به گونه‌ای هستند که گویا در زمان ظهور به ‌سر می‌برند. یعنی غیبت امام اگر وظیفه‌ای را برای آنان سنگین‌تر نکرده باشد، باری را سبک‌تر نکرده است. آنان این‌گونه می‌اندیشند که هر بامداد و شامگاه، ندای ملکوتی امام خویش را می‌شنوند و عدم ظهور امام، تأثیری در احساس مسئولیت و وظیفه شناسی آنان ندارد. منتظر واقعی می‌داند که امام او حاضر است، نه غایب؛ هرچند که ظاهر نباشد. پس چگونه می‌تواند از مسئولیت خود، شانه خالی کند و غیبت امام را بهانه‌ قرار دهد؟
امام سجاد علیه السلام در روایت دیگری می‌فرماید: «کأنی بصاحبکم قد علا فوق نجفکم بظهر کوفان معه انصار ابیه تحت رایه رسول الله قد نشرها فلایهوی بها الی قوم الا اهلکهم الله عزوجل؛ گویا صاحب شما را می‌بینم که از پشت کوفه وارد نجف شده و یاران پدرش همراه او زیر پرچم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله هستند که آن را برافراشته و به ‌دست گرفته است. با این پرچم،به سوی قوم(ظالمی) حرکت نمی‌کند مگر اینکه خداوند آنها را هلاک می‌کند».
عنوان صاحب برای امام زمان(عج) ـ که صاحب الامر و الزمان است ـ نظیر تعبیر خداوند است که درباره پیامبر صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «و ما صاحبکم بمجنون». صاحب، کسی است که همواره با دیگران، مصاحبت و نشست و برخاست دارد. در واقع خدا می‌فرماید پیامبری که همواره با مردم و در میان آنهاست و هرگز دور از آنها نمی‌زیسته، چگونه می‌تواند مجنون باشد؟ امام عصر(عج) نیز صاحب و مصاحب مردم است و همواره با آنها و در میان آنها بوده، نه اینکه بیابانگردی باشد که او را در بیابانها و جزایر دور دست و کوه‌های صعب‌العبور جستجو کنند. او امام مردم است؛ نه آواره کوه و بیابان. آن حضرت، یوسف بیابانگردی که در چاه افتاده و معلوم نیست کجاست نیست. او امامی است که با مردم می‌باشد و با خبر از اعمال، رفتار، غم‌ها، شادی‌های آنها و پشتیبان و دستگیر همه اعم از عالم و عامی و فقیه و حکیم و مرجع تقلید و ... است.
امام سجاد علیه السلام و دورنمای عصر ظهور
امام سجاد علیه السلام به عصر طلایی ظهور و تشکیل حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام نیز اشاره کرده و دورنمای آن را در ضمن یک روایت چنین بیان می‌فرماید: «اذا قام قائمنا اذهب الله عزوجل عن شیعتنا العاهه و جعل قلوبهم کزبر الحدید و جعل قوه الرجل منهم قوه اربعین رجلا و یکونون حکام الارض و سنامها؛ وقتی که قائم، قیام کند، خداوند آفت را از شیعیان ما دور و قلب آنها را چون قطعات محکم آهن نموده و نیروی آنان را به اندازه چهل نفر می‌سازد. آنها حکومت و ریاست تمامی مردم جهان را به دست خواهند گرفت».
در این روایت نیز چند نکته وجود دارد:
اول؛ معمولاً انسان‌ها با آفتهای گوناگونی روبرو هستند؛ آفات آسمانی چون بارانهای سیل‌آفرین و رعد و برق‌های خطرناک، آفات زمینی چون زلزله، آتشفشان، رانش زمین، جنگ‌ها و ... . آفات جسمی چون بیماری‌های خطرناک و صعب العلاج و آفات روحی چون اضطراب‌ها، نگرانی‌ها، اختلافات و... . همه این‌ها در زمان ظهور به برکت حضرت ولی‌عصر علیه السلام از شیعیان دور خواهد شد. البته شاید خود شیعیان، به واسطه رشدی که پیدا می‌کنند، زمینه برخی از آفات را از بین ببرند و برخی از آفات ـ که در اختیار آدمیان نیست ـ به جهت صلاح و سداد مردم، اصلاح شوند؛ چرا که جهان، چون قطعات یک کارخانه با انسان‌ها رابطه تأثیر و تأثر دارد و اصلاح آدمیان در اصلاح روال جهان هستی تأثیر به سزایی خواهد گذاشت.
دوم؛ با توجه به این حدیث، در عصر ظهور حضرت، غیر شیعیان نیز زندگی می‌کنند و در صورتی که معاند با نظام الهی نباشند، از زندگی معمولی و حقوق لازم برخوردارند، ولی این، بدان معنی نیست که از آفات و بلاهایی که ساخته خود بشر است، در امان باشند بلکه تنها شیعیانند که اولاً به برکت وجود حضرت مهدی علیه السلام و ثانیاً با برخورداری از فرهنگ صحیح زندگی، از کلیه بیماری‌ها و خطرات ارضی و سماوی محفوظ می‌باشند.
سوم؛ منظور از قطعه آهن، استحکام و قدرت آن است چرا که شیعیان با آنکه بسیار رقیق‌القلب و مهربان هستند، در عین حال از صلابت و قاطعیت خاصی هم برخوردارند. افرادی نظیر امام خمینی بهترین نمونه یک شیعه کامل دارای صلابت و استحکام و قاطعیت، در عین رقت قلب و گریه‌های شبانه و انس با مظاهر زیبای طبیعت و احساسات غیر قابل توصیف است.
چهارم؛ سرانجامِ فرهنگ حاکم بر تمام جهان ـ علی‌رغم میل دشمنان ـ فرهنگ اهل‌بیت و انسان‌های پیرو این خاندان خواهد بود. همان فرهنگی که امام خمینی از آن به عنوان اسلام ناب محمدی یاد نمود و برای گسترش آن رنج‌ها کشید.


* . محقق و نويسنده.
. کمال الدين، شيخ صدوق، ص320.
. بحارالانوار، ج1، ص135.
. بحارالانوار، ج52، ص327.

سید محمدرضا غیاثی کرمانی ـ دوماهنامه امان شماره 30