آیات و روایات، برای عبادت، شیوه‌ها و شرایطی را بیان نموده‌اند كه در جای خود، بحث خواهد شد؛ ولی چون این آیه، اولین فرمان الهی خطاب به انسان در قرآن است،سرفصل‌هایی را بیان می‌كنیم تا مشخص شود، عبادت باید چگونه باشد:«یا أَیهَا النَّاسُ اعْبُدُواْ رَبَّكُمُ الَّذِی خَلَقَكُمْ وَالَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ؛
ای مردم! پروردگارتان كه شما و پیشینیان شما را آفرید، پرستش كنید تا اهل تقوا شوید.»
چرا باید خدا را عبادت كنیم؟
در چند جای قرآن در پاسخ به این پرسش چنین آمده است:
* چون خدا خالق و مربی شماست: «...اعْبُدُواْ رَبَّكُمُ الَّذِی خَلَقَكُمْ...». از آنجا كه مشركان، خالقیت را پذیرفته بودند ولی ربوبیت را انكار می‌كردند، خداوند در این آیه، دو كلمه «ربكم» و «خلقكم» را كنار هم آورده تا به این نكته دلالت كند كه خالق شما، پروردگار شماست.
* چون تأمین كنندة رزق و روزی و امنیت شماست: «فَلْیعْبُدُوا رَبَّ هَذَا الْبَیتِ * الَّذِی أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَآمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ» .
* چون همة عالم سپاسگزار او هستند: «...إِن مِّن شَیءٍ إِلاَّ یسَبِّحُ بِحَمْدَهِ...» .
* چون معبودی جز او نیست: «...لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِی...» .
چگونه عبادت كنیم؟
* آیات و روایات، برای عبادت، شیوه‌ها و شرایطی را بیان نموده‌اند كه در جای خود، بحث خواهد شد؛ ولی چون این آیه، اولین فرمان الهی خطاب به انسان در قرآن است، سرفصل‌هایی را بیان می‌كنیم تا مشخص شود، عبادت باید چگونه باشد:
1. عبادت مأمورانه: یعنی طبق دستور او و بدون كم و زیاد و خرافات.
2. عبادت آگاهانه: تا بدانیم مخاطب و معبود ما كیست: «...حَتَّىَ تَعْلَمُواْ مَا تَقُولُونَ...» .
3. عبادت خالصانه: «...وَلَا یشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا» .
4. عبادت خاشعانه: «... فِی صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ» .
5. عبادت مخفیانه: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «اعظم العبادة اجراً اخفاها؛ عبادتی بزرگترین پاداش را دارد كه پنهانی باشد.»
6. عبادت عاشقانه: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: «افضل الناس مَن عَشق العبادة؛ برترین مردم كسی است كه عاشق عبادت باشد.»
و خلاصه مطلب این كه برای عبادت، سه نوع شرط است:
الف. شرط صحت، نظیر طهارت و قبله.
ب. شرط قبول، نظیر تقوا.
ج. شرط كمال، نظیر این كه عبادت، آگاهانه، خاشعانه، مخفیانه و عاشقانه و... باشد.
. بقره، 21.
. قريش، 3-4.
. اسراء، 44.
. طه، 14.
. نساء، 43.
. كهف، 110.
. مؤمنون، 2.
. بحار، ج 70، ص 251.
. بحار، ج 70، ص 253.
دوماهنامه امان شماره 31
