نشریه امان

مقدمه
سازمان‌ها و واحدهای روانی ـ تبلیغاتی آمریکا با توسعه‌ای روزافزون، همواره یکی از بازوهای اصلی آن کشور در جنگ و صلح بوده‌اند. این سازمان‌ها، گروه‌های وسیعی از ابزارها را در بر می‌گیرد. بعضی از آنان، قشرهای خاص جامعه، مانند دانشجویان و نخبگان را آماج هدف قرار داده‌اند که کتابخانه‌ها، بورس‌های دانشگاهی و خانه‌های فرهنگ، نمونه‌هایی از آن هستند و بعضی دیگر، افکار عمومی جامعه را هدف گرفته‌اند؛ مانند رادیوها، شبکه‌های تلویزیونی، ماهواره‌ها و به ویژه فیلم‌های سینمایی. در حال حاضر، صنعت بازی‌های رایانه‌ای، جدیدترین دستاورد این فناوری است.[1] مقاله حاضر به بررسی این فناوری می‌پردازد.
تاریخچه بازی‌های رایانه‌ای
بر اساس تعریف،‌ بازی‌های رایانه‌ای نوعی سرگرمی تعاملی است که با دستگاه الکترونیکی مجهز به پردازشگر یا میکروکنترلر انجام می‌شود. بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای، به دلیل تولید تصویر متحرک با امکان نمایش دادن آن روی صفحه تلویزیون یا نمایشگر رایانه، بازی ویدئویی نیز محسوب می‌شوند.[2]
تولید و پیدایش بازی‌های رایانه‌ای دنیا به سال 1962م باز می‌گردد که استیفن راسل، از دانشجویان دانشگاه ام.آی.تی[3] نخستین بازی رایانه‌ای را با نام جنگ فضایی[4] نوشت که روی رایانه‌ای به نام پی دی پی وان[5] که اندازه‌ای در حدود یک اتومبیل داشت، اجرا می‌شد و داستان بازی، همان جنگ سفینه‌ها بود که کاربر باید سفینه طرف مقابل را نابود می‌کرد. بعد از آن، شرکت آتاری در سال 1973م بازی پونگ را ساخت که ساده و شامل تعدادی مستطیل سیاه و سفید بود و چندان خلاقیتی در آن وجود نداشت. براساس آمار، روزانه دو بازی به بازار می‌آید و تخمین زده می‌شود که چرخش مالی این بازی‌ها فقط در آمریکا، تا پایان این هفته، به بیش از یک میلیارد دلار در سال برسد.[6]
به دلایلی تا کنون به این محصول فرهنگی توجه جدی نگشته و حتی در این زمینه مطالعات جدی نیز نشده است. از جمله دلایل بی‌توجهی به این موضوع عبارتنداز:
1- این پدیده عمر چندانی ندارد
2- بیشتر، کودکان و نوجوانان به آن توجه می‌کنند
3- از آن‌جا که تأثیرات آن، بلند مدت است، هنوز نیاز به تحقیقات جدی در این زمینه احساس نشده است
بازی‌های رایانه‌ای، بر خلاف فیلم‌های سینمایی، به مخاطب این امکان را می‌دهد که به جای تماشاچی بودن، خود در آن ایفای نقش کند؛ برای مثال رانندگی نماید، با اسلحه شلیک کند و تعقیب و گریز انجام دهد[7].
اهداف بازی‌های رایانه‌ای
از جمله اهدافی که در جنگ نرم بازی‌های رایانه‌ای پیگیری می‌شوند، عبارتند از:‌
1- تشریح خط مشی‌ها، اهداف و مقاصد سیاسی و تبلیغ ارزش‌های کشور خودی برای مخاطبان و استدلال کردن پشتیبانی از آن خط مشی‌ها و ارزش‌ها
2- برانگیختن افکار عمومی به طرفداری یا علیه یک عملیات نظامی
3- پشتیبانی از تحریم‌های اقتصادی و دیگر اشکال غیر قهرآمیز اعمال فشار علیه دشمن
ایالات متحده آمریکا می‌کوشد با این برنامه فرهنگی، تجاوزات نظامی خود را در میان ملت آمریکا و حتی سایر ملت‌ها، امری عادی، انسان دوستانه و به منظور گسترش صلح و دموکراسی در سطح جهان نشان دهد و این موضوع را القا کند که خود نماد خیر مطلق در جهان است و هر فرد، گروه یا دولتی که مخالف او و ارزش‌هایش است، محورهای شرارت و شیطانی می‌باشند.
پیش از فروپاشی شوروی سابق، ریگان، لقب امپراتور شرور را به اتحاد جماهیر شوروی داد و پس از آن، دولت جرج دبلیو بوش از کشورهایی چون ایران و عراق با عنوان کشورهای پلید (شرور) نام برد.
پس از فروپاشی شوروی، آمریکا کوشید کشورها وگروه‌های مسلمان را بزرگ‌ترین خطر برای صلح جهانی معرفی کند؛ زیرا به گفته نظریه پردازان آنها، آمریکا اکنون به جای اژده‌های بزرگ با مارهای سمی پرشمار یا به قول «هنری کسینجر»، با اسلام سیاسی به رهبری جمهوری اسلامی ایران روبروست.
مقام معظم رهبری نیز در این باره فرموده‌اند: «امروز، استکبار جهانی،‌ که رئیس جمهور کنونی آمریکا سخنگوی آن است، دنیای اسلام را صریحاً تهدید می‌کند و سخن از جنگ صلیبی می‌گوید. شبکه استکباری صهیونیسم و سازمان جاسوسی آمریکا و انگلیس در همه دنیای اسلام، سرگرم فتنه انگیزی‌اند. با پول و تشویق آنان، به مقدسات اسلامی در رسانه‌ها علناً اهانت می‌شود و حتی سیمای ملکوتی پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم از جسارت سخیف آنان مصون نمی‌ماند. هزارها فیلم سینمایی و بازی رایانه‌ای و امثال آن با هدف زشت نمایاندن چهره اسلام ومسلمین، تولید و روانه بازارها می‌شود، و این‌ها همه علاوه بر جنایات آنان در تعرض به کشورهای اسلامی و کشتارهای فلسطین و عراق و افغانستان و دخالت طلبکارانه آن‌ها در کشورهای اسلامی، برای تأمین منافع نامشروع سیاسی و اقتصادی است.»[8]
منجی موعود در بازی‌های رایانه‌ای
یکی از اصول مشترک بین تمام ادیان الهی و اساطیر باستانی اقوام مختلف، مبحث منجی موعود و آخر الزمان است؛ همان کسی که شیعیان، او را مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف ، مسیحیان او را عیسی علیه السلام، زرتشتیان او را سوشیانت و قوم‌های دیگر او را با نام‌های دیگر می‌خوانند. تمامی منتظران ظهور به مرحله‌ای معتقدند که در آن، یک «ضد منجی» جامع تمام شرارت‌ها سر بر می‌آورد و با تمامی نیروهای شیطانی همراه خود، مهم‌ترین مانع در برابر منجی موعود است. منجی موعود با این ضد منجی نبردهایی خواهد داشت که سرانجام در نبرد نهایی که جنگی بسیار بزرگ و خونین است منجی موعود همراه یارانش به کمک امدادهای الهی بر لشکر شیطان پیروز می‌شود.
کشیش «پت رابرتسون» در این باره گفته است:‌ «اکنون آمریکا نماینده خداست در روی زمین، برای ظهور مسیح». آری به اعتقاد آنان، آمریکا یا لااقل رهبران این کشور، پیامبران معصومی هستند که به دنیای پر از گناه فرستاده شده‌اند تا جهان را به سر منزل مقصود برسانند!
جورج بوش پدر، روز 6 مارس 1992م در نشست مشترک سنا و مجلس نمایندگان کنگره آمریکا (که بی‌شباهت به سخنرانی جورج بوش پسر در 20 مارس 2001م نبود) سخنرانی معروفی کرد که ضمن آن، سیاست نظم نوین جهانی را اعلام کرد؛ سیاستی که بر اساس آن، نمی‌توان پذیرفت گوشه‌ای از کره زمین از اصول آمریکایی در مورد آزادی‌های فردی و حکومت دموکراتیک معاف باشد. در این نظم نوین جهانی، به گفته «فرانسیس فوکویوما»، نظریه پرداز پایان تاریخ؛ اسلام، دریای فاشیستی برای شناخت تروریست‌هاست یا به گفته «توماس فریدمن»، تحلیلگر سیاسی آمریکا،‌ این دین، بزرگ‌ترین دشمن غرب است و جنگ با این دشمن، فقط با ارتش ممکن نیست؛ بلکه باید در مدارس، کلیساها، مساجد، معابد با آن رویارو شد.
هم اکنون سیر محصولات فرهنگی غرب برای تحقق بخشیدن به آرمان فوق، راهی بازارهای کشورهای مسلمانان شده است؛ محصولاتی که پس از استفاده از آنها، شخص از هویت و فرهنگ خود دلزده می‌شود و آمریکا را امپراتور صالح دنیای جدید و جامع همه نیروهای خیر عالم تصور می‌کنند. یکی از این محصولات فرهنگی، که بسیار نیز تأثیرگذار است، بازی‌های رایانه‌ای هستند که بیشتر، سرمایه‌های اجتماعی جهان اسلام را هدف گرفته‌اند.
بیش از دو دهه است که بازی‌های رایانه‌ای وارد بازار شده‌اند. در این بازی‌ها، آمریکا مدینه فاضله و آرمانشهر، نهایت رفاه،‌ صلح و امنیت معرفی می‌شود و نظام فرهنگی آن تنها نظامی است که جهان را از خطرهای گوناگون حفظ می‌کند. تفکر حاکم بر این بازی‌ها از منجیان متنوع آخر الزمان نشأت گرفته است که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند.[9]
غرب می‌کوشد علاوه بر بازی‌های یاد شده ـ که درباره دشمنان بشریت در گذشته یا آینده است ـ سیاست‌های تجاوزگرایانه کنونی خود را در عرصه بین الملل توجیه کند؛ سیاست‌هایی همچون مبارزه با تروریسم بین المللی،‌ مبارزه با گروه‌های تروریستی همچون القاعده یا مبارزه با دیکتاتورهای جهان همچون صدام. این هدف، پس از 11سپتامبر با شتاب بیشتری پیگیری شد. برای مثال در بازی نیروی دلتا[10] کاربر در نقش گروهی ضد تروریستی، مأمور می‌شود با تروریست‌ها در هر کجای دنیا که آمریکا بگوید، مبارزه نماید. در قسمتی از این بازی، کاربر وقتی وارد اردوگاه تروریست‌ها می‌شود، تصویر شیخ احمد یاسین، بنیان گذار جنش حماس (که به دست دولت تروریستی اسرائیل به شهادت رسید) را بر دیوار می‌بیند.
در بازی نیروی «دلتای2»[11] کاربر برای مبارزه با تروریست‌ها وارد خوزستان ایران می‌شود و با تروریست‌هایی روبه رو می‌گردد که با چهره‌ای کریه، خشن و بد ذات ترسیم شده‌اند. آن‌ها لباس‌های عربی بر تن دارند و دارای صورت‌های نتراشیده‌اند.
نتیجه
با مطالب بیان شده دیگر نمی‌توان بازی‌های رایانه‌ای را ابزاری جذاب برای تفریح و سرگرمی کودکان و نوجوانان دانست؛ بلکه باید به آنها به عنوان توطئه‌ دشمنان تفکر اسلامی نگریست و در مقابل، با تولید جانشین‌های مناسب برای این گونه بازی‌ها، با توجه به عمق منابع ملی و مذهبی، با این تجاوز مقابله کرد.
آیا زمان آن نرسیده است که با منابع غنی ملی ـ باستانی ایران، بازی‌هایی همچون رستم و سهراب تولید شوند؟ یا با نگاهی به هشت سال دفاع مقدس و به منظور زنده نگاه داشتن تاریخ آن، برای ساخت بازی‌هایی با محتوای عملیات‌ها، مانند حماسه خرمشهر، تلاش شود؟ یا بازی‌هایی با عنوان انتفاضه برای بیان جنایت‌های رژیم غاصب اسرائیل و فداکاری‌های مسلمانان فلسطینی تولید، و با تبلیغات فراوان به بازار عرضه شوند؟


________________________________________
*. دانش پژوه مرکز تخصصی مهدویت.
[1]- مهدی حق وردی طاقانکی، «بازی های رایانه ای، ابزار قدرت نرم قدرت های بزرگ»، صص145-120.
[2]- علی اخوان بهبهانی و همکاران، نگاهی به وضعیت بازی‌های رایانه‌ای در ایران و تأثیر آن بر سلامت کودکان، شماره مسلسل 9418.
[3]- MIT
[4] - Space War
[5] - PDPI
[6]- علی اخوان بهبهانی و همکاران، «نگاهی به وضعیت بازی‌های رایانه‌ای در ایران و تأثیر آن بر سلامت کودکان، شماره مسلسل 9418.
[7]. همان.
[8]- بیانات مقام معظم رهبری در مراسم افتتاحیه سومین کنفرانس بین المللی قدس و حمایت از حقوق مردم فلسطین، ساختمان اجلاس سران در تهران، 26/1/1385.
[9]- مهدی حق وردی طاقانکی، «سربازان مسیح»، ماهنامه پیام انقلاب، ش12 (تیرماه 1387)، صص82-80.
[10]- Delte Force
[11]- Delte Force 2



[مجله شماره 32 : - مقاله]

ابراهیم باقرزاده ـ دوماهنامه امان شماره 32