نشریه امان

بعضی چیزها ارزش و تأثیرشان زیاد نیست، برای همین هم ماندگاری، یا به تعبیر دیگر، تاریخ مصرف کوتاهی دارند. گاهی هم ماندگاری یک چیز به این دلیل کوتاه است که به گروهی خاص یا دوره‌ای محدود، اختصاص دارد. اما در مقابل، بعضی چیزها برای همه‌اند، در همه دوره‌ها، برای همه زمان‌ها و مکان‌ها؛ پس به همین نسبت باقی و پایدار و ماندگارند. اصلا دستور داده شده که حفظ شوند، نگهداری و مراقبت گردند.
اتفاق بزرگی که در سال دهم هجری در منطقه غدیر خم افتاد، برخلاف آنچه که بعضی گمان می‌کنند، تنها مربوط به مخاطبان آن روز نبود. درست است که مربوط به ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام بود نه فقط دوستی با ایشان، و درست است که اعتقاد به ولایت ایشان برای همه مسلمانان تا روز قیامت، لازمه ایمانشان است و از این جهت هم محدود به آن گروهی که معاصر با ایشان بودند، نبود. اما باید توجه کنیم که مسأله، فقط طرح ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام نبوده است، بلکه معرفی سلسله امامت و مجموعه جانشینان رسول گرامی‌اسلام صلی الله علیه و آله و سلم بود که دو ماه و ده روز بعد رحلت می‌فرمودند و اسلامی‌که برای رشد و نموش از هیچ کوشش و مجاهدتی دریغ نکردند را به امانت می‌گذاردند و می‌رفتند. اسلامی‌که دامنه حیات و ماندگاریش تا قیامت ادامه پیدا می‌کند و باید برای حفظ و ترقی‌اش، فکری اساسی و بنیادین و صددرصدی می‌شد تا از گزند انحرافات و تحریفات داخلی و یا دشمنی‌ها و تهدیدهای خارجی محافظت شود.
عید غدیر خم، روز سرنوشت ساز تاریخ اسلام تا هنگامه قیامت بود. روز معرفی سلسله هادیانی که نگاهداران و نگاهبانان پیام جاوید پروردگارند و برای این مهم، کاملاً آماده و سزاوارند. روز ناامیدی طمع‌کارانی که به امید روزهای پس از رسول صلی الله علیه و آله و سلمنشسته بودند[1] و روز تعیین مصادیق رهبران امت.
سراسر خطبه غدیر مملو از این حقیقت است. حضرت پس از هر چند جمله‌ای که می‌فرمودند، این نکته را گوشزد می‌شدند. مثلاً فرمودند: «فَإِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ وَلِیكُمْ وَ إِلَهُكُمْ ثُمَّ مِنْ دُونِهِ رَسُولُكُمْ مُحَمَّدٌ وَلِیكُمْ وَ الْقَائِمُ الْمُخَاطِبُ لَكُمْ ثُمَّ مِنْ بَعْدِی عَلِی وَلِیكُمْ وَ إِمَامُكُمْ بِأَمْرِ اللهِ رَبِّكُمْ ثُمَّ الْإِمَامَه‌ فِی ذُرِّیتِی مِنْ وُلْدِهِ إِلَی یوْمِ تَلْقَوْنَ اللهَ عَزَّ اسْمُهُ وَ رَسُولُه‏؛[2] پس همانا خدای عزیز و جلیل ولی و پروردگارتان است و پس از او پیامبرتان محمد صلی الله علیه و آله و سلم ولی شماست که در مقابل شما به پاخاسته و به شما خطاب می‌کند. سپس بعد از من علی علیه السلام ولی شما و امامتان به امر خدا و پروردگارتان خواهد بود و امامت در نسل من از فرزندان علی علیه السلام است تا روزی که خدای عزیز و رسولش را ملاقات کنید» و: «نَبِیكُمْ خَیرُ نَبِی وَ وَصِیكُمْ خَیرُ وَصِی وَ بَنُوهُ خَیرُ الْأَوْصِیاءِ مَعَاشِرَ النَّاسِ ذُرِّیه‌ كُلِّ نَبِی مِنْ صُلْبِهِ وَ ذُرِّیتِی مِنْ صُلْبِ عَلِی؛‏[3] پیامبرتان بهترین پیامبر و وصیتان بهترین وصی و فرزندانش بهترین اوصیا هستند. ای مردم! ذریه هر پیامبری از صلب و فرزندان اوست و ذریه من از فرزندان علی است. مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنِّی أَدَعُهَا إِمَامَه‌ وَ وِرَاثَه‌ فِی عَقِبِی إِلَی یوْمِ الْقِیامَه‌؛[4] ای مردم! همانا من تا روز قیامت امامت و وراثت را در نسل و فرزندانم به جا گذاشتم.»
در چندین مورد نیز به صراحت از حضرت مهدی اسم برده شده است مثلاً آمده است: «مَعَاشِرَ النَّاسِ النُّورُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی مَسْلُوكٌ ثُمَّ فِی عَلِی ثُمَّ فِی النَّسْلِ مِنْهُ إِلَی الْقَائِمِ الْمَهْدِی الَّذِی یأْخُذُ بِحَقِّ اللَّهِ وَ بِكُلِّ حَقٍّ هُوَ لَنَا؛[5] مَعَاشِرَ النَّاسِ أَلَا وَ إِنِّی مُنْذِرٌ وَ عَلِی هَادٍ مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنِّی نَبِی وَ عَلِی وَصِیی أَلَا إِنَّ خَاتَمَ الْأَئِمَّه‌ مِنَّا الْقَائِمُ الْمَهْدِی أَلَا إِنَّهُ الظَّاهِرُ عَلَی الدِّینِ أَلَا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظَّالِمِین‏.»[6]
و دوباره و دوباره در قالب جملات گوناگون تا پایان خطبه، این مطلب تکرار و تکرار می‌شود.
پس این فرمایشات و فرامین، فقط برای مخاطبان آن روز نبود فقط تکلیف آنان را معین نمی‌کرد که بدانند بعد از رسول گرامی‌اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به چه کسی مراجعه کنند؛ بلکه برای هر مکلف معتقدی، برای هر جویای حقی، برای هر مدعی پیروی از پیامبر، پیام داشت و تعیین کننده بود.
در چنین فضایی باید این پیام ماندگار بماند. باید به گوش همگان برسد. فردای قیامت کسی نگوید نبودیم و به گوشمان هم نرسید. باید راه حق نمایانده شود تا آدمی ‌بتواند آن را انتخاب کند. از همین جهت، همانطور که پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم در روز غدیر بسیار دقت داشتند تا پیام و کلامشان به گوش همه حضار برسد ـ و لذا تمام جزئیات برگزاری آن مراسم با شکوه را در آن منطقه، در آن روز و ساعت و با آن شرائط خاص، قدم به قدم و به بهترین شکل تنظیم نمودند ـ و نیز همانگونه که در لابلای خطبه و فرمایشاتشان، جملاتی هست که نشان می‌دهد حضرت می‌خواسته‌اند صدا به همه برسد و توجه داشته‌اند که مبادا کلامشان برای کسی یا بخشی از جمعیت، مبهم و غیر واضح باشد، به خوبی به این نکته هم دقت داشته‌اند که دیگرانی که در آن زمان و در آن جمعیت با شکوه شرکت نداشته‌اند هم مخاطب این کلام هستند. حتی دیگرانی که هنوز مسلمان نیستند و یا اصلاً متولد نشده‌اند. چرا که هر کس در هر زمانی که زندگی می‌کند هم باید حجت و ولی زمان خود را بشناسد و هم به ولایت اولیای قبل اعتقاد و التزام داشته باشد.
حضرت راه کاری را تعیین فرموده و به این ترتیب کلامشان را تا ابد به همه مخاطبانشان رسانده‌اند والبته این راه کار را هم تکلیف کرده‌اند: «مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنِّی أَدَعُهَا إِمَامَه‌ وَ وِرَاثَه‌ فِی عَقِبِی إِلَی یوْمِ الْقِیامَه‌ وَ قَدْ بَلَّغْتُ مَا أُمِرْتُ بِتَبْلِیغِهِ[7] حُجَّه‌ عَلَی كُلِّ حَاضِرٍ وَ غَائِبٍ وَ عَلَی كُلِّ أَحَدٍ مِمَّنْ شَهِدَ أَوْ لَمْ یشْهَدْ وُلِدَ أَوْ لَمْ یولَدْ فَلْیبَلِّغِ الْحَاضِرُ الْغَائِبَ وَ الْوَالِدُ الْوَلَدَ إِلَی یوْمِ الْقِیامَه‌؛[8] ای مردم! همانا من، امامت و وراثت را تا روز قیامت در فرزندانم به جا گذاشتم و قطعاً آن چیزی را که مأمور به ابلاغش بودم، رساندم تا حجت و سندی باشد بر هر حاضر و غائبی و بر هر کسی که شاهد است یا نیست، متولد شده است یا نه؛ پس حاضران به غائبان برسانند و پدران به فرزندان تا روز قیامت.»
غدیر سند حقانیت عقیده شیعه و مدال افتخار او برای عمل به سفارش نبی گرامی ‌اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در پذیرش ولایت همه ائمه معصومین علیهم السلام است. بماند که عده‌ای حتی ولایت مصداق بارز این گروه، یعنی حضرت علی علیه السلام ـ که در آن روز رسماً معرفی شدند و با دست نشان داده شدند ـ را هم نپذیرفتند تا چه رسد به ائمه بعدی علیهم السلام!
پس من و تو که به تشیع مفتخریم باید بدانیم که یکی از وظائفمان، رساندن پیام غدیر به دیگران و نسل‌های بعد است. منتظر امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف حقانیت مولای غریبش را از غدیر تا به امروز فریاد می‌کشد و سینه به سینه، نسل به نسل می‌گوید و می‌نویسد و می‌سراید و می‌خواند. به اولادش می‌گوید که داستان غدیر چه بود و در آن، چه مطالبی گذشت. هم وصایت امیرالمؤمنین علیه السلام را می‌گوید و هم ولایت دیگر ائمه علیهم السلام را در زمان‌های بعد. به اولادش سفارش می‌کند که: عزیز جانم! تو هم به فرزندانت بگو و سفارش کن که آنها هم بگویند. منتظر، خود را در امروز مخاطب آن روز رسول گرامی صلی الله علیه و آله و سلم می‌بیند و امام زمانش و پدران بزرگوارشان علیهم السلام را از همان روز می‌شناسد و می‌شناساند.
من و تو صدای رسول را شنیدیم و می‌دانیم که دین ایشان، خاتم ادیان بود و دامنه ولایتشان تا قیامت. می‌دانیم که همه انسان‌‌های معاصر ما در دوره رسالت ایشان هستند و می‌دانیم که حضرت فرمودند: به گوش دیگران هم برسانید که اوصیای من چه کسانی هستند. چه مسئولیت بزرگی و البته چه افتخاری بالاتر از این که در این امر خطیر، پیام رسان ندای حق ایشان برای دیگران باشیم!
خداوندا ما را برای این امر تربیت کن و به این مدال افتخار زینت ببخش!


________________________________________
*. دانش پژوه مرکز تخصصی مهدویت.
[1] . ..الْیوْمَ یئِسَ الَّذینَ كَفَرُوا مِنْ دینِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْیوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیكُمْ نِعْمَتی‏ وَ رَضیتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دینا». سوره مائده/3.
[2] . احتجاج، ج1، ص59.
[3] . همان، ص61.
[4] . همان، ص 62.
[5] . همان.
[6] . همان، ص63.
[7] . اشاره به دستور خداوند متعال: «یا أَیهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یهْدِی الْقَوْمَ الْكافِرین». سوره مائده/67.
[8] . احتجاج، ج1، ص 62.

مهدی راستی‌فر ـ دوماهنامه امان شماره 32