از جمله چیزهایی كه می‌تواند یك خطر بزرگ باشد، كارهای عامیانه و جاهلانه و دور از معرفت و غیر متكی به سند و مدرك در مسئله مربوط به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است... این‌جور كاری، مردم را از حالت انتظار حقیقی دور می‌كند و زمینه را برای مدعیان دروغگو و دجال فراهم می‌كند.
اشاره
مقام معظم رهبری در دیدار با اساتید و فارغ‌التحصیلان مرکز تخصصی مهدویت (18/4/90) با اشاره به پرهیز از كارهای جاهلانه در زمینه مهدویت فرمودند: «از جمله چیزهایی كه می‌تواند یك خطر بزرگ باشد، كارهای عامیانه و جاهلانه و دور از معرفت و غیر متكی به سند و مدرك در مسئله مربوط به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است... این‌جور كاری، مردم را از حالت انتظار حقیقی دور می‌كند و زمینه را برای مدعیان دروغگو و دجال فراهم می‌كند.» در گفت‌وگو با آیت‌الله نجم‌الدین طبسی، استاد مركز تخصصی مهدویت، به این موضوع و آثار و عواقب آن پرداخته‌ایم.
•نتیجه كم‌توجهی در عرصه مهدویت، به‌ویژه در دورانی كه مراكز تخصصی درباره مهدویت نداشتیم، چه بوده است؟
در ابتدا باید گفت كه یكی از ابعاد اهمیت مهدویت، اخبار، آیات و احادیثی است كه درباره این موضوع وارد شده است. نزدیك به دو هزار روایت از شیعه و سنی، بیش از هفتصد مدرك و قریب به چهارصد آیه قرآن كه از جهت تأویل، تفسیر و جهات دیگر به موضوع مهدویت مربوط می‌شوند، در اختیار است. موضوعی كه این مقدار آیه و روایت به آن پرداخته‌اند، قطعاً اهمیتی فوق‌العاده دارد. ما نباید این موضوع را دست‌كم بگیریم و از كنارش ساده بگذریم.
نتیجه این كم‌توجهی این شده كه هركس، حتی بدون داشتن تخصص، به خود حق بدهد که وارد این عرصه شود و خود را متولی این امر بداند. كتابی در دست بگیرد و از رویش بخواند و خود را رابط امام زمان علیه السلام معرفی كند. آن وقت عده‌ای حرف‌های او را باور كنند و مجری حرف‌های او بشوند. یمانی‌ها، حسنی‌ها و نواب دروغین، از این‌جا و از این خلل پیدا شده‌اند.
عده‌ای بحث ارتباط شخصی با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را مطرح كرده‌اند و از بی‌نیازی به مرجعیت و نایب امام عجل الله تعالی فرجه الشریف سخن گفته‌اند؛ درست همان نقشه و طرحی كه طاغوت، سال‌ها در تحققش كوشید تا مرجعیت و روحانیت را از این امور كنار بگذارد. این‌ها از راه‌های شیطانی نفوذ می‌كنند. تا آن‌جا كه چند سال پیش، گروه مسلحی به نام «جندالسماء» در عراق آماده شدند تا در یك روز در ماه محرم، مراجع نجف را قتل عام كنند. البته بیشترشان هم از شیعیان بودند.
یقیناً خود شیطان بزرگ، یعنی آمریكا و نیز انگلیس و اسرائیل، پشت این قضایا هستند؛ اما این كارها را توسط جاهلان ساده‌لوحی پیش می‌برند كه بعضی از آنها از علاقه‌مندان و عاشقان حضرت صاحب‌الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف هم هستند. این افراد نمی‌دانند كه عده‌ای از عشق آنها به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و از اعتقادشان به مهدویت سوء استفاده، و آنان را علیه خادمان و زمینه‌سازان حكومت حضرت بسیج می‌كنند، تا آن‌جا كه آنان را رو در روی مرجعیت قرار می‌دهند. این مسئله، خطر بزرگی است كه متأسفانه ما را تهدید می‌كند.
•ما در برابر این خطر، چه وظیفه‌ای داریم؟
باید مراكز تخصصی مهدویت را توسعه دهیم. من می‌خواهم در این‌جا از حوزه‌های علمیه گلایه کنم. با این‌كه من فرزند حوزه هستم و هرچه دارم از بركات حوزه است و از وقتی چشم باز كرده‌ام در حوزه بوده‌ام، اما همه این‌ها، مانع از این گلایه نمی‌شود كه چرا حوزه مقدسه، آن قدری كه به فقه و اصول فقه پرداخته، به اصول اعتقادات بها نداده و نمی‌دهد؟ فقه خوب و لازم است، اما من قبل از این‌كه فقه را بشناسم، باید كسی را بشناسم كه فقه را از او می‌گیرم كه همان امام علیه السلام است. ای‌كاش یك‌دهم و بلكه یك‌صدم توجهی كه در حوزه به فقه می‌شود، به موضوع اعتقادات و مهدویت هم بشود.
•شما در دیدار رهبر معظم انقلاب با اساتید و دانش‌آموختگان رشته تخصصی مهدویت حضور داشتید. مخاطبان اصلی دغدغه و فرمایش‌های رهبری در این مورد را چه كسانی می‌دانید؟
طبیعتاً مخاطب ایشان، حوزه علمیه است. بحث ایشان این بود که كاری نكنیم كه رشته و زمام امور در این مسئله به دست نااهلان بیفتد. وقتی این عرصه بدون متولی و رها باشد، ممكن است نااهلان، خود را متولی آن بدانند. شاید نظر رهبر انقلاب این باشد كه حوزه مسئول اصلی این مباحث نباید اجازه بدهد مباحث اعتقادی و مهدویت ـ كه عمود خیمه نظام است ـ به دست غیر متخصصان بیفتد، ولو آنها صداقت هم داشته باشند؛ زیرا صداقت بدون تخصص كفایت نمی‌كند.
حوزه باید به این عرصه توجه بیشتری كند؛ زیرا مشروعیت و اعتبار حوزه به سندش است و سند اعتبار حوزه هم خود حضرت صاحب عجل الله تعالی فرجه الشریف است؛ كما این‌كه مردم وقتی به مرجع تقلیدشان احترام می‌گذارند، به اعتبار نیابت او از امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف این كار را می‌كنند. بنابراین حوزه باید به حضرت صاحب عجل الله تعالی فرجه الشریف توجه بیشتری داشته باشد؛ همان‌طور كه حضرت به همه ما توجه دارند.
•در همان دیدار، مقام معظم رهبری بر كارهای مستند و مستدل تأكید داشتند. به نظر شما این تأكید حضرت‌آیت‌الله خامنه‌ای با توجه به چه آسیبی مطرح شد؟
دلیل این تأكید به خاطر كارهای غیر معتبر و بی‌رویه‌ای است كه درباره موضوع مهدویت انجام گرفته و عواقب وخیمی را به همراه داشته و خواهد داشت. برخی كارهایی را تولید می‌كنند و اصلاً توجه ندارند كه كتاب‌های مورد استنادشان چقدر اعتبار دارد، یا مباحثی را كه مطرح می‌كنند، سندش كجاست؟ دو سال است كه مباحث مربوط به مهدویت به صورت كاملاً تخصصی و در درس خارج شروع شده است. در این دو سال، 133 جلسه تشكیل شده كه تنها هشت موضوع از آن بررسی شده است. این مباحث مسائلی بسیار تخصصی هستند. رهبر معظم انقلاب، حق دارند بفرمایند كه نگذارید این مباحث، دست هركسی بیفتد تا طبق سلیقه شخصی خودش تفسیر كند. نتیجه‌اش این می‌شود كه مثلاً حضرت صاحب عجل الله تعالی فرجه الشریف را می‌برند و تبعید می‌كنند به «جزیری خضراء». روی چه حساب و با تكیه بر كدام سند این كار را می‌كنند، در حالی كه ایشان در متن قضایا حضور دارند؟ ایشان در بین مردم هستند. وقتی ایشان ظهور می‌كنند، فردی می‌گوید من ایشان را در فلان مسجد دیده‌ام. دیگری می‌گوید من هم ایشان را می‌شناسم. ایشان هر سال در حج حضور دارند. چرا عده‌ای اصرار دارند كه ایشان در جزیره خضراء است، در حالی كه ما باید بهای بسیار سنگینی را برای این انحراف بپردازیم؟ چرا برای چنین مسئله‌ای ـ كه اساس و ریشه‌ای هم ندارد ـ كاری می‌كنند كه قرآن و عصمت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و بعضی مباحث فقهی زیر سؤال برود؟
•یعنی می‌گویید ورود غیر عالمانه به مباحث مهدویت، به اساس مكتب خدشه وارد می‌كند؟
همین‌طور است؛ زیرا در حكم بد دفاع كردن است. دفاع بد، یك نوع تهاجم به مكتب، و بلکه بدترین ضربه است. یك نمونه آن هم همین قضایای تطبیق شخصیت‌های دوره ظهور بود. اولاً نفس تطبیق، خودش یك فاجعه است. مثلاً درباره روایت شعیب بن صالح، باید بپرسیم مگر این روایت چقدر اعتبار دارد كه این همه روی آن مانور می‌دهید؟ اگر هم روایتی باشد، چند روایت آن از ائمه صلی الله علیه و آله و سلم رسیده است؟ این همه تفصیلات مختلف كه مطرح می‌كنند، سند معتبر ندارد. یا این‌كه بحث یمانی را مطرح می‌كنند. بر فرض كه یمانی ظهور كرد، چه كسی گفته ما در برابر یمانی وظیفه‌ای برعهده داریم؟ می‌گویند ما منتظر یمانی هستیم. مگر به ما گفته‌اند كه منتظر یمانی و شعیب و حسنی باشیم؟!
عده‌ای بحث ارتباط شخصی با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را مطرح كرده‌اند و از بی‌نیازی به مرجعیت و نایب امام عجل الله تعالی فرجه الشریف سخن گفته‌اند؛ درست همان نقشه و طرحی كه طاغوت، سال‌ها كوشید انجامش دهد و مرجعیت و روحانیت را از این امور كنار بگذارد.
ما باید منتظر خودِ حضرت صاحب عجل الله تعالی فرجه الشریف باشیم. در روایت آمده كه چه‌بسا اراده خداوند در یك شب به ظهور حضرت تعلق گیرد و حضرت بیایند. بنابراین، اگر ما روی این علامات، این‌قدر مانور بدهیم و متوقف در آنها بشویم و از خود حضرت غافل بمانیم، راه را به خطا رفته‌ایم و همه این‌ها به دلیل تخصص نداشتن است.
•بعد از تولید محتوای مستند و مستدل درباره مهدویت، چگونه باید این مباحث را به درون جامعه وارد کرد؟
باید در مورد مهدویت همان كاری را انجام دهیم كه درباره فقه انجام داده‌ایم. همان‌طور كه متخصصان حوزوی ما، سال‌ها و قرن‌ها روی فقه كار كردند تا حاصل آن همه تلاش و بررسی، در قالب رساله عملیه و استفتائات در اختیار جامعه قرار گرفت، اكنون هم باید چنین حركتی درباره مهدویت انجام گیرد. باید فضایی را ایجاد كرد تا همان‌گونه كه هیچ غیر فقیهی، جرأت ورود به عرصه فقه را ندارد، هیچ غیر متخصصی هم جرأت نكند كه به عرصه مهدویت قدم بگذارد. البته قدمای شیعه به این امر اهمیت می‌داده‌اند. شیخ صدوق، شیخ طوسی، مرحوم نعمانی و دیگر علما درباره امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف كتاب نوشته‌اند و بحث‌ها كرده‌اند. امروزه نیز حوزه باید با اقتدار وارد این عرصه شود و به تربیت متخصص بپردازد.
•ویژگی اندیشه مهدوی چیست كه دشمنان در پی ضربه زدن به آن و شبهه‌پراكنی درباره آن هستند؟
همه این توطئه‌‌ها به این خاطر است كه دشمنان می‌دانند با ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف عمر آنها به پایان می‌رسد. «أَینَ هادِمُ أَبْنِیی الشِّرْكِ وَ النِّفاقِ؟»1 وگرنه چرا باید با آن حضرت مخالف باشند؛ در حالی كه ایشان عصاره همه خوبی‌ها است و سخن و عملش، سخن و عمل رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم است؟
ماجرایی را درباره این موضوع عرض می‌كنم. یكی از دوستان قدیم ما چند سال پیش به طور اتفاقی یكی از ژنرال‌های آمریكایی را در كویت دیده بود و از او پرسیده بود: « چرا شما این‌قدر جنجال راه انداخته‌اید كه دنبال اسلحه كشتار جمعی در عراق هستید؟ شما كه اگر یك فشنگ به كشوری بفروشید، هم فاكتورش را دارید و هم از مكان انبار آن مطلعید، چطور ممكن است از سلاح‌های كشتار جمعی صدام بی‌اطلاع باشید؟» آن ژنرال با خنده گفت: «شما فكر می‌كنید ما این همه نیرو را برای مقابله با صدام آورده‌ایم؟ خیر. به ما خبر رسیده كه از این منطقه شخصی به نام «مهدی» ظهور می‌كند و ما برای مقابله با او به این‌جا آمده‌ایم.»
«أینَ مُعِزُّ الْأوْلِیاءِ وَ مُذِلُّ الْأعْداءِ»2 إن‌شاءالله به زودی این وعده الهی محقق و بساط ظلم برچیده می‌شود و در عالَم تنها یك پرچم برافراشته می‌گردد و یك حاكمیت و یك حكومت برپا می‌شود كه در رأس آن فرزند رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. فرازی از دعای ندبه. «كجاست ویران‌كننده‌ی بناهای شرك و نفاق؟»
2. همان. «كجاست عزت‌دهنده‌ی به مؤمنان و ذلیل‌كننده‌ی دشمنان؟»
حسن صدرایی عارف ـ دوماهنامه امان شماره 32
