هر نظام سیاسی به منظور ایفای وظایف خود از فرایند های ثلاثه (نهاده، تبدیل و خروجی) تشکیل می‌شود. مهمترین و ارزشمندترین بخش آن پیامد ها و به اصطلاح خروجی آن است که کارآمدی و کارآیی نظام در آن متجلّی شده است. در تحلیل و ارزیابی سیستم دولت عدل گستر مهدوی و بررسی کارآمدی آن نظام جهانی، توجّه به آثار و نتایج آن در ابعاد گوناگون ضروری به نظر می‌رسد. این نوشتار این امر را از منظر گسترش معنویت مورد بررسی اجمالی قرار داده است.
حضرت مهدی (عج) عامل تحقّق دین الهی و نظام توحیدی است که انبیای عظام الهی برای برقراری آن آمدند و با نابودی مرزها و فاصله‌ها و هرگونه اختلاف طبقاتی، همه را زیر پرچم پرافتخار توحید گرد می‌آورد و پیرو یک آیین ساخته و در تمام نقاط عالم بانگ روح افزای«لا اله الا الله و محمد رسول الله و علی ولی الله» طنین انداز خواهد نمود.
رشد و تعالی و تکامل جامعه از جهات اخلاقی، دینی و فرهنگی، گسترش فضایل و گرایش به خیرات و تحقّق معنویت و عقلانیت از ره‌آوردهای شکوهمند دولت مهر و عدل مهدی(عج)، آخرین وصیّ رسول الله صلی الله علیه و آله است. بر این پایه و اساس هر آن چه شرّ و بدی و آلودگی است که منشأ و پیدایش آن‌ها به واسطه وسوسه های شیطانی و هواهای نفسانی است نابود و رذایلی مانند حرص و آز، طمع، کفر، فساد، دروغ از کره زمین محو می‌گردد. با ظهور امام عصر (عج) جهان غرق در نورانیت، قداست و طهارت گشته و آیین توحیدی و یکتاپرستی و اخلاق فراگیرمی شود. در این روزگار انسان ها از تعالی روحی و تکامل عقلانی بهره‌مند شده و موانع و عوامل فساد و تباهی، ریشه‌کن می‌گردد.
آری، این عنایت ویژه خداوندی است که در آینده تاریخ و با تشکیل دولت فرهنگی مهدوی و دولت مستضعفان صالح یعنی ائمّه طاهرین و در سایه تربیت دینی مردم، اخلاق آنان تکامل یافته و خردهای ایشان شکوفا می شود و جامعه آلوده قبل از ظهور، به مدینه فاضله اسلامی تبدیل می‌گردد: «إذا قام قائمنا وضع یده علی رئوس العباد فجمع به عقولهم و کملت به احلامهم؛ وقتی قائم ما قیام کند، دست [عنایت خود را] را برسر بندگان می نهد و بدین وسیله عقل آنان زیاد شده و فهمشان بالا می‌رود (کامل می گردد)».
پیداست که هرگاه فرهنگ جامعه از هر جهت سالم و اخلاقی باشد، کوچک ترین اثری از ظلم، فساد، تباهی و تبعیض نخواهد بود و کاستی های جامعه از نظر فرهنگی، اقتصادی، سیاسی از میان خواهد رفت. مردم گرفتار مشکلات گوناگون چون هوا پرستی، جنگ و خون ریزی، کفر و الحاد و غیره نخواهند شد و سعادت حقیقی خود را در عبودیت و عبادت؛ یعنی همان فلسفه اصلی خلقت که تقرّب به خداوند متعال است خواهند دید. برخی از آثار و نتایج چنین رویكردی عبارت‌اند از:
الف- نورانیت و پاکی جهان
یكی از بركات حكومت مهدی نورانیت جهانی است و این مطلب در سخنان معصومین یاددآوری شده است؛ امام رضا علیه السلام می‌فرماید: «یطهرالله به الارض؛ خداوند به وسیله [مهدی(عج)] زمین را پاک می‌سازد»؛ همچنین امام علی علیه السلام فرمود: «اذا قام اشرقت الارض بنور ربها و استغنی العباد من ضوء الشمس؛ آن گاه که قائم (عج) قیام نماید، زمین به نور پروردگار، روشن می‌شود و بندگان به نور خورشید، نیازی نخواهند داشت».
ب- عبادت و عبودیت
با تکامل عقول و علم و گسترش فرهنگ و ارتقای سطح معرفتی انسان ها مردم به عبادت رو می‌آورند و در مسیر عبودیت خدای رحمان گام بر می دارند. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: «فلایبقی فی الارض معبود من دون الله عزوجل، من صنم، [و وثن] و غیره الا وقعت فیه نار فاحترق؛ غیر از خدای عزّوجلّ هر معبودی که بر روی زمین باقی باشد، اعم از بت های بی جثّه با صورت و با جثّه بی صورت و جز آن آتش گرفته و بسوزد.» و در همین رابطه حضرت امام حسین علیه السلام فرمودند: «اذا قام القائم لم یعبد الا الله عزوجل؛ زمانی که قائم (عج) قیام می کند، جز خدا را عبادت نمی کنند».
ج - کمال اخلاقی مردم
در عصر درخشان حاکمیت حضرت مهدی(عج) آلودگی‌های اخلاقی از جامعه رخت بر می‌بندد و طبق فرموده امام صادق علیه السلام: «در زمین خدای تعالی معصیت نشود و حدود الهی در میان خلق اقامه گردد». امام علی علیه السلام نیز فرمود:«روی زمین کافری باقی نمی‌ماند، مگر این که ایمان می‌آورد و شخص ناشایستی نمی‌ماند جز این که به صلاح و تقوا می‌گراید» و: «زنا و شراب خواری و ربا از میان می‌رود».
د- جلب رضایت و دوستی مردم جهان
حکومت فرهنگی و ارزشی امام مهدی (عج)، حکومت بر دل و جان مردم و سیاست محبّت و تألیف قلوب است نه با ضرب و نیزه و شمشیر و ارعاب و سرکوب. دولت عدالت گسترش برای تأمین منافع فردی و گروهی کار نمی‌کند و خواسته‌های مادّی هم ندارد؛ بلکه برای تحقّق حاکمیت دین خدا و خدمت به مؤمنان و صالحان و ذلّت ظالمان زراندوز و ستم پیشه، تلاش می‌کند. از این رو تمامی امکانات و منابع مادّی و معنوی را در اختیار آنان قرار داده و در راه رشد و تعالی ایشان کوشش می‌کند. در سایه این اقدام، عموم مردم جهان به آرزو و خواسته خود می‌رسند و عاشق و دوستدار پیشوای عادل و عالم خود گشته و از حکومت و فرمانروایی حضرت خردسند می‌گردند؛ «در خلافت او ساکنان زمین و آسمان و پرندگان در هوا راضی و خشنودند» و«آسمانیان و زمینیان شادمان می‌گردند».
همان گونه كه رسول خداصلی الله علیه و آله فرمود:« اگر از عمر جهان به جز یک روز باقی نمانده باشد، خداوند همان یک روز را چندان دراز کند تا مردی از خاندان من خروج کند و زمین را همان گونه که از ستم و بیداد لب ریز شده باشد از عدالت و داد لب ریز سازد»، هنگامه پر برکت ظهور و قیام نورانی مهدی (عج) با بسته شدن طومار ستم و صحیفه ظلمت و برقراری عدالت کامل، حیات حقیقی به تمامی آشکار می گردد و بدین ترتیب بهار دل انگیز زمین فرا می رسد. « این همان بهار دل انگیزی است که هستی به دنبال زمستان طولانی به انتظارش نشسته است تا با قدم خویش، تاریخ تاریک بشر را به مدار نور و روشنایی بازگرداند و هر آن چه نماد مرگ معنوی زمین است به زیر کشد».
. كارشناس ارشد علوم قرآن و حديث.
. کافی، ج 1، ص 25.
. الإحتجاج، ج 2، ص 449.
. کشف الغمّة، ج 2 ، ص 464.
. منتخب الأثر، ج 2 ، ص 301.
. تأویل الآيات الظّاهرة، ص 369.
. کمال الدّين و تمام النّعمة، ج 2، ص550.
. الإحتجاج، ج 2، ص 290.
. عقدالدرّر، ص 211.
. کشف الغّمة، ج 2 ، ص 486.
. عقدالدرّر، ص 147.
. مجمع البيان، ج 7 ، ص 106.
. امام مهدی (عج) موجود موعود، ص 250- 251.
زهرا سبحانی ـ دوماهنامه امان شماره 47
