ویژگی‌هایی که در فیلم در ایلای می‌بینیم شباهت بسیاری به ویژگی‌های منجی کتاب مقدس دارد همچون داشتن کتاب مقدس، محافظت غیبی، رویین‌تنی و نصیحت‌گری. از طرف دیگر ویژگی‌های منفی کارنگی هم مشابه خصوصیات ضد مسیح در کتاب مقدس مسیحیان است.
اشاره
هالیوود به عنوان مرکز تولیدی سینمای غرب، در سالیان اخیر فیلمهای زیادی را با درون‌مایه آخرالزمانی تولید کرده است. آمارهای متعدد نشان می دهد ژانر فیلمهای آخرالزمانی و پسا آخرالزمانی از مقبولیت بسیار بالایی در میان مردم برخوردار است و به تبع آن فیلم‌سازان هالیوود به سمت تولید هرچه بیشتر این فیلم‌ها رفته‌اند. به عنوان مثال در سال 2012 و 2013 بیش از 40 فیلم پربازدید آخرالزمانی تولید شده و یا در سالیان اخیر داستان حداقل 10 سریال تلویزیونی تولیدی هالیوود آخرالزمانی بوده است. فارغ از بحث‌های سینمایی، شیوه نگرش این فیلم‌ها به نجات و منجی قابل تأمل و توجه است. چگونگی نجات، ویژگی‌های منجی، خصوصیات انسان‌های نجات یافته، شیوه طرح عقاید مذهبی و غیره، از جمله مواردی است که با تأمل در آنها می‌توان نگاه و رویکرد غرب در مورد نجات در آخرالزمان را دریافت. در این سلسله مقالات بر آنیم به بررسی منجی در سینمای معاصر غرب بپردازیم.
درباره فیلم کتاب ایلای (The book of Eli)
گرچه در بسیاری فیلمهای آخرالزمانی سینمای غرب همت اصلی بر وجهه سرگرمی و سودآوری بوده، ولی نمی‌توان از این مطلب چشم پوشی کرد که نگاه و فکر نویسنده و فیلم‌ساز قطعاً در نمایش آخرالزمان و احیاناً منجی آخرالزمانی دخیل است.
از جمله فیلمهای آخرالزمانی این سالها -که تعدادشان کم هم نیست- یکی از فیلم‌هایی که با نگاهی دینی به منجی پرداخته فیلم معروف کتاب ایلای (The book of Eli) هست. این فیلم که ساخته 2010 و توسط برادران هیوز ساخته شده به تهیه کنندگی جوئل سیلور است که فیلمهای آخرالزمانی دیگری همچون سه گانه ماتریکس و یا تئوری توطئه را در کارنامه خود دارد.
این فیلم که از فیلمهای پساآخرالزمانی محسوب می‌شود زمانی را به تصویر می‌کشد که به واسطه واقعه‌ای عظیم که در فیلم مشخص می‌شود جنگی جهانی بوده زمین و لایه ازون نابود می‌شود و به جز عده کمی در زمین باقی نمی‌مانند. داستان در مورد مردی به نام ایلای است که نقش او را دنزل واشنگتن بر عهده دارد که از شرق به سمت غرب عالم در حرکت است و طبق آنچه در فیلم بیان می‌شود با خود کتابی دارد و مأموریت دارد که آن را به غرب عالم برساند. در میانه راه، به شهری که فساد و تباهی در آن موج می‌زند وارد می‌شود که در آنجا فردی به نام کارنگی با بازی گری اولدمن حکمرانی می‌کند و اتفاقاً او هم به دنبال کتاب خاصی می‌گردد و در این میان متوجه می‌شود احتمالاً همان کتابی است که در دست ایلای است و تلاش دارد به هر صورتی آن را به دست بیاورد. ما در انتهای فیلم میفهمیم این کتاب، کتاب مقدس مسیحیان (عهد جدید و قدیم) بوده.
دیالوگ بسیار مهم فیلم تقابل ایلای و کارنگی است که وقتی ایلای از کارنگی علت تلاش برای تصاحب کتاب را می پرسد او علت این مطلب را این طور بیان می کند که من به این کتاب برای تسلط بر مردم (و نه هدایت آنها) نیاز دارم. در انتهای فیلم هم اگر چه کارنگی به کتاب دسترسی می‌یابد، می فهمد زبان آن بریل است و نمی‌تواند از آن استفاده کند حال آنکه ایلای که خود را به سرزمین موعود که مطابق معمول فیلمهای این‌چنینی آمریکایی جایی در آمریکاست، می‌رساند کتاب مقدس را که از دست داده بود درون خود حفظ نموده، در اختیار صالحان زمین قرار می‌دهد تا آنها آن را منتشر و پخش کنند.
این فیلم از این لحاظ که به خلاف فیلمهای دیگر آخرالزمانی و پساآخرالزمانی به موضوع مذهب و کارکردهای آن در ساخت جامعه آرمانی می‌پردازد، قابل تأمل و مثبت است ولی نکاتی در فیلم هست که باید با دقت بیشتری به آنها نگریست:
اول آن که ویژگی‌هایی که در فیلم در ایلای می‌بینیم شباهت بسیاری به ویژگی‌های منجی کتاب مقدس دارد همچون داشتن کتاب مقدس، محافظت غیبی، رویین‌تنی و نصیحت‌گری. از طرف دیگر ویژگی‌های منفی کارنگی هم مشابه خصوصیات ضد مسیح در کتاب مقدس مسیحیان است.
نکته دوم اینکه همان گونه که گفتیم گروه صالحان و آرمان‌شهر را جایی در غرب و آمریکا معرفی می‌کند.
نکته سوم که شاید مهم‌ترین نکته باشد نگاه نجات بخشی به کتاب مقدس مسیحیان (و نه دیگر کتاب‌های ادیان دیگر) است چرا که ما در انتهای فیلم می بینیم پس از انتشار کتاب مقدس، این کتاب به قفسه کتابها منتقل می‌شود و در میان تورات و قرآن قرار داده می‌شود که اولاً جای‌گیری این کتاب همانند رکوردهای مسابقه هست که کتاب مسیحیان را در جایگاه اول قرار می‌دهد و ثانیاً به ذهن مخاطب این طور القا می‌شود که کتب دیگر نتوانسته‌اند کار تمامی انجام دهند و با آمدن کتاب مقدس مسیحیان نجات صورت می‌گیرد.
شما که با معارف مهدوی و نقش و جایگاه قرآن در زندگی پیش و پس از ظهور آشنایید، خود بخوانید مفصلی از این مجمل...!
در شماره های بعد به یکی دیگر از تولیدات آخرالزمانی اخیر سینمای هالیوود می‌پردازیم و شیوه نگاه آن فیلم به نجات و منجی را بررسی می نماییم.
. دانش پژوه مرکز تخصصی مهدویت.
زهیر دهقانی آرانی ـ دوماهنامه امان شماره 46
