درباره شب قدر، سخن‌ها بسیار است و رابطه ویژه‌ای بین این شب و امام عصر(عج) وجود دارد؛ زیرا در شب قدر، ملائکه و مَلَک اعظم از آسمان به زمین نازل می‌شوند و تقدیر امور یک سال را به حضور امام زمان علیه‌السلام می‌رسانند؛ چرا که هر انسان عادی که لایق چنین شأن و منزلتی نیست.
اما باید دانست آن چنان که از محتوای سوره قدر به‌روشنی فهمیده می‌شود، شب قدر، هر سال تا قیام قیامت وجود دارد و فرشتگان همراه با ملک اعظم (روح) هر ساله در آن شب به زمین می‌آیند و هر امر و تقدیری که از سوی خدای سبحان معیّن شده است، برای یک سال، یعنی تا شب قدر آینده نازل می‌کنند. این واقعیت از نخستین روز خلقت بوده و بر نخستین پیامبر و وصی او نازل می‌شد و تا قیام قیامت این کار ادامه دارد؛[1] زیرا زمین از نخستین روز خلقت تا آخرین روزهای دنیا بی‌حجت نخواهد بود. قدر، مقدرات امور عالم را به وسیله ملائکه نزد آن حجت بر زمین خواه پیامبر باشد و خواه جانشین او می‌فرستد.
همگان متفق‌القول هستند که در زمان رسول خدا محل نزول فرشتگان، وجود مبارک آن حضرت بوده است، پس از او وجود مبارک امیرالمؤمنین علیه‌السلام و سپس ائمه طاهرین یکی پس از دیگری و امروزه به محضر امام زمان حضرت مهدی علیه‌السلام نازل می‌شوند و این کار همه ساله تکرار می‌شود.
از ظاهر آیه شریفه «تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَه وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ»[2] نیز ادامه این امر استفاده می‌شود؛ زیرا فعل مضارع استمرار و دوام را می‌رساند؛ پس فرشتگان و روح، پیوسته و همواره فرود می‌آیند؛ بنابراین بر خلاف نظر برخی از مفسرین معروف اهل‌سنت شب قدر از روزگار پیامبر تاکنون ادامه یافته؛ زیرا از ابوذر غفاری روایت شده است که گفت: به رسول خدا گفتم: ای پیامبر! آیا شب قدر و نزول فرشتگان در آن شب، فقط در زمان پیامبران وجود دارد؟ فرمود: نه؛ بلکه شب قدر تا قیام قیامت هست.[3]
در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که وقتی شب قدر در هر سال و تا قیام قیامت ادامه دارد؛ پس باید صاحب شب قدر نیز برای همیشه وجود داشته باشد؛ و گرنه فرشتگان بر چه کسی فرود آیند و کتاب تقدیر را نزد چه کسی بگشایند و به اذن خدا به چه کسی بسپارند؟
همان گونه که قرآن تا قیام قیامت هست، حجت خدا در زمین نیز باید وجود داشته باشد و معلوم است که پس از رحلت پیامبر ـ این منصب و مقام به جانشینان او واگذار شده است. حضرت علی علیه السلام درباره وجود شب قدر در هر سال و وجود حجت خداوند در هر زمانی این چنین می‌فرمایند: «شب قدر در هر سالی هست. در این شب امور همه سال [تقدیرها و سرنوشتها] فرو فرستاده می‌شود. پس از درگذشت پیامبر نیز این شب صاحبانی دارد.»[4] جالب اینجاست که در تفسیر حدیث ثقلین حتی اهل سنت نیز در مواردی به این حقیقت اعتراف کرده‌اند که وقتی قرآن برای همیشه تا قیامت هست، باید عترت نیز که در این حدیث در کنار قرآنند تا قیامت باشند. ابن حجر مکی شافعی در کتاب الصواعق المحرقه می‌گوید: احادیثی که از پیامبر رسیده و در آنها تأکید شده است، بر پیروی از خاندان پیامبر و چنگ زدن به هدایت آنان، می‌فهماند که همیشه تا قیامت کسی از خاندان پیامبر وجود دارد که شایسته رهبری و هدایت است؛ چنان‌که قرآن نیز تا به قیامت رهبر و هادی است و برای همین [که همیشه کسی از ایشان در جهان هست] آنان سبب ایمنی و بقا برای اهل زمین‌اند...»؛[5] همچنین حدیث ثقلین علاوه بر اثبات اصل امامت، ادامه یافتن آن را نیز اثبات می‌کند و علمای بزرگوار از طریق حدیث ثقلین دلیل بر امامت علی علیه‌السلام و امامت ائمه اثنا عشر را به طور عموم گرفته است؛ علاوه بر این، آن را به طور اخص دلیل بر امامت امام زمان(عج) گرفته است؛
بنابراین از مجموع این مطالب، معلوم می‌شود که صاحب شب قدر، حضرت حجه‌ابن‌الحسن(عج) است و حجت خدا و وصی اولیا و خلیفه رسول‌الله و معصوم از هر گناه و پلیدی است و فقط او که چنین مقامی را دارد. فرشتگان الهی در شب قدر، برنامه یک‌ساله هستی را بر او عرضه می‌کنند.
*. دانش‌پژوه مرکز تخصصی مهدویت .
1. کافی؛ کتاب الحجه، باب فی شان انا انزلناه، ح 2.
2 . سوره القدر/ 4.
3 . مجمع البیان، ج 10، ص 518.
4 . همان، ح 2.
5 . عبقات الانوار، ج3، ص 151.
* تقی علی‌پور ـ دوماهنامه امان شماره 43
