نشریه امان

نعمتی كه در اختیار انسان قرار می‌گیرد نه عامل مباهات او، بلكه سرمایه سعادت اوست؛ این امر بستگی به خود شخص دارد كه از سرمایه موجود، چگونه استفاده كند و آن را با چه چیزی معامله نماید. بعضی پول می‌دهند تا چند جعبه شكلات تهیه كنند، اما برخی دیگر با همان سرمایه، ولی با بصیرت بیشتر و همت بالاتر، قطعه‌ای طلا هر چند كوچك می‌خرند.
زیبایی صدا برای یك مداح نیز، حكم همان سرمایه را دارد. برخی این سرمایه را صرف به دست آوردن ثروت و شهرت‏ می‌كنند و عدّه‌ای با آن، لبخند رضایت صاحب زمین و زمان، حضرت مهدی(عج) را مقصد خویش قرار می‌دهند، هر چند كه فلز كم ارزش ثروت و شهرت، در كنار طلای ناب رضایت مولا‏ نصیبشان شود.
هر معامله‌ای شرایط خودش را دارد و خریدن لبخند رضایت آقا نیز شرایط ویژه‌ای را می‌طلبد، اولین شرط این معامله، نیت خالصانه است كه «أَلنیه اساس‌العمل». بهترین اعمال و عبادات مادامی كه قصد غیر خدا در آن باشد، مطرود درگاه الهی است؛ اما نیت خالص هم، تمام مطلب نیست و اینطور نیست كه هر مداحی و لو نیت خالص داشته باشد بدون رعایت آداب و شرایط مداحی اهل بیت، نظر امام زمان(عج) را به خود جلب كند. آن كس كه با نیت پاك و قصد خالص، تكبیره الاحرام نماز را بگوید اما شرایط و مقدمات آن را فراهم نكرده باشد، نمازش محكوم به بطلان است؛ چنانچه رسول اكرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «لا قول و لا عمل و لا نیه الّا بإصابه السنّه؛ سخن، عمل و نیتی جز با تطبیق اعمال با روش و فرموده پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین پذیرفتنی نیست».
اما برای مطابقت مداحی صحیح و مهدی پسند، چه آدابی لازم است و چگونه باید به آن آگاهی حاصل نمود؟ در روایتی معروف، حضرت ولی‌عصر(عج) فرمودند كه در حوادثی كه برای شما پیش می‌آید (و حكم آن را نمی‌دانید) به عالمان دین مراجعه نمایید. بنابراین رجوع همیشگی به مراجع بزرگوار و علمای گرانقدر اسلام برای مهدوی بودن كارِ مداح لازم است. آگاهی و توجه به شرایط مداحی صحیح، مانند دوری از غلوّ و خدایی نمودن ائمه، پایین آوردن منزلت ایشان با هر سخن و شعری كه باشد، دوری از حركات سبُك و منافی با شأن مجلسی كه به ائمّه اطهار علیهم السلام انتساب دارد و موارد دیگر كه علما و نائبان عام امام زمان(عج) و در رأس آنها مقام معظم رهبری(مدظله العالی) به آن تأكید ورزیده‌اند، همچنین التزام عملی به این وظایف، شرط دریافت مدال پرافتخار مداح مهدوی است.
اینكه ائمّه معصومین علیهم السلام فرموده‌اند: زكات زیبایی، عفّت ورزیدن است، تنها ویژه بانوان نیست، بلكه گستره آن هر نوع زیبایی، از جمله زیبایی صدا را در برمی‌گیرد.
همانطور كه زیبایی جمال زن، امانتی در دست او است كه با رعایت عفّت، حرمت آن را باید نگه دارد، زیبایی صدای یك مداح هم تنها با رعایت عفّت و حریم‌هایی كه خدای متعال مشخص نموده، باعث ارزش و منزلت او خواهد شد. اگر برای یك زن، شایسته نیست كه از زیبایی خودش در هر جهتی كه می‌خواهد استفاده كند، استفاده بی‌حساب و كتاب یك مداح از صدای خودش هم گناهی نابخشودنی است، چه اینكه متأسفانه بعضی از آنها با استفاده از شعرها و لحن‌های ترانه سرایان و تنها با اضافه نمودن یكی از اسم‌های امامان بزرگوار، در لابه‌لای اشعار در امانت خود خیانت كرده و به حیثیت مداحان متعهد و مورد عنایات اهل‌بیت نیز لطمه زدند. بنابراین همان‌گونه كه یك شخص صاحب زیبایی از هر مقوله‌ای كه باشد ـ نمی‌تواند با هر حركتی كه دلش بخواهد، دلها را جذب خویش كند، مداح اهل بیت هم نمی‌تواند با حركات عجیب و غریب و پایكوبی در بالای منبر كه اخیراً دیده شده است، مجلس را به اصطلاح، گرم كند.
اگر بانویی در هنگام ازدواج، برای مهریه خویش كه هدیه‌ای از جانب مرد است ـ مبلغ زیادی را در نظر بگیرد، به تصریح سخنان معصومین نشانه نكبت و شومی اوست ، حال اگر یك مداح، به خاطر رثای اهل بیت، مبلغ سرسام آوری را دریافت نماید، این امر، نشانه چه چیزی خواهد بود؟
نكته آخر اینكه طبق آیه قرآن، خانم‌های پیامبر اكرم به خاطر انتسابشان به رسول خدا صلی الله علیه و آله و تأثیرشان در قلبهای مردم، در مقابل كارهای (خوب و) بدشان، دو برابر (پاداش یا) عذاب می‌شوند، این مطلب گویای آن است كه همه افراد وابسته به خاندان نبوّت و از جمله مداحان اهل بیت، به خاطر انتسابشان به این خاندان، نفوذ و تأثیر زیادی در فرهنگ و دین مردم خواهند داشت، پس سزاوار است كه بیش از افراد معمولی، از رفتار و گفتار خویش مراقبت نمایند. مداح اهل‌بیت باید بداند كه امام زمان(عج) صاحب مجلس اهل بیت است و وی ناظر بر اعمال همه ما؛ به همین خاطر باید در محتوا، شیوه بیان و حتی آراستگی ظاهر خویش، تنها رضایت آقا را مدّنظر قرار بدهد و البته كسب رضایت حضرت مهدی(عج)، نیازمند علم به آداب مداحی است تا خدای نكرده عملكرد یك مدّاح به مثابه شاعر بی‌تعهدی نشود كه در وصفش گفته شده است:
شاعری رفت به دِه
بركت از گندم آبادی رفت
كدخدا شاعر شد!


* فارغ التحصيل مركز تخصصي مهدويت.
. غررالحكم‏ ص93؛ فرمايش اميرالمؤمنين علیه السلام.
. كافي، ج1، ص70.
. كافي، ج5، ص567؛ از فرمايشات امام صادق علیه السلام.
. «يا نِساءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفاحِشَه مُبَيِّنَه يُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَيْنِ»؛ احزاب/ 30.
. سيد حسن حسيني، شاعر معاصر.

حسن ملائی ـ دوماهنامه امان شماره 21