نشریه امان

عرشیان فرش‌نشین

خاندان ابن طاووس از بزرگترین خاندان علمای شیعه می‌باشند که همگی آنان از فقها، محدثین، متکلمین، ادبا و دانشمندان بنام جهان اسلام بودند و آثار پر ارزشی از خود به یادگار گذاشتند و منشأ نشر فرهنگ اصیل اسلام ناب در جامعه گردیدند. از جمله علمای نامدار این خاندان، سید بن طاووس می‌باشد. ایشان در روز پنجشنبه نیمه ماه محرم الحرام سال 580 در حلّه سیفیه دیده به جهان گشود. نامش علی بن موسی ملقّب به «رضی الدین» و معروف به «ابن طاووس» و گاهی موصوف به «طاووس» است.
دوران کودکی
سید بن طاووس دوران کودکی را در زادگاهش حلّه به سر برد و در دامان پر محبت، معنویت و روحانیت پدر و جدّ بزرگوارش رشد کرد. خود او می‌فرماید: «وقتی کودک بودم جد بزرگوارم به من گفت: فرزندم هرگاه در اموری که به مصلحت توست وارد شدی به مرتبه پایین آن اکتفا نکن بلکه کوشش کن، از متخصصان آن رشته پایین تر نباشی».
مقام علمی سید بن طاووس
سید بن طاووس از علمای بزرگ و جلیل‌القدر شیعه امامیه می‌باشد. او اسلام را با تمام ابعادش شناخته و باور کرده بود و آنگاه با علم و عمل و فعالیتی وسیع به تبلیغ وگسترش آن می‌کوشید و حقاً از مدافعان خاندان رسالت بود.
ایشان نوشته‌ها و تألیفات زیادی دارد که اغلب آنها در موضوع ادعیه، عبادات، تهذیب نفس و دیگر وظایف دینی بوده است كه از جمله آنهاست: «الإقبال بالاعمال الحسنه، اللهوف علی قتلی! الطفوف (مقتل امام حسین علیه السلام)، فلاح السائل و نجاح المسائل، محاسبه النفس، جمال السبوع، اسرار الصلاه و انوار الدعوات، كشف المحجَّه (كه این كتاب به نام فانوس ترجمه شده است).
ابن طاووس، اسوه تقوا و فضیلت
ابن طاووس در زهد و عبادت، تقوا و ریاضت مقام بلندی داشت چنانکه شیعه و سنی بالاتفاق در شرح احوال او نوشته‌اند که وی زاهدترین مردم اهل زمان و پرهیزگارترین بندگان روزگار خود بوده است و در کلمات بزرگان به (قدوه العارفین) و (مصباح المجتهدین) موصوف است.
شخصیت این مرد بزرگ چنان وسیع و گسترده است که انسان در ترسیم بزرگواری‌هایش خود را عاجز و ناتوان می‌بیند. آیت‌الله سید نعمت الله جزائری درباره شدت تقوای ایشان نوشته است که سید بن طاووس فرمود: خلیفه خواست مرا قاضی کند پس من به ایشان گفتم که دعوائی میان عقل و هوای من واقع شد. چون در نزد من حاضر شدند عقل من گفت: می‌خواهم تو را به راه بهشت و لذت‌های آن ببرم و هوای من گفت: که آخرت نسیه است و من می‌خواهم که تو را به لذائذ دنیا برسانم، حکم عادلانه را از من خواستند، پس روزی به نفع عقل حکم کردم و روزی به نفع هوای نفس، آنان پیوسته سر نزاع دارند و من مدت پنجاه سال است که دعوای آنان را تمام نکرده‌ام، پس کسی که نتوانسته است یک قضیه را تمام کند، چگونه می‌تواند منازعات دیگران را حل و فصل نماید. بنابراین شما کسی را برای قضاوت، انتخاب کنید که عقل و نفس او متّفق و از مهمات خود فارغ باشد.
در کتاب عمده المطالب، آمده است که آن جناب بر اسم اعظم واقف گشت و بر آن گنج سعادت نظر یافت و به هنگام دعا و درخواست حوائج خدا را با آن نام بزرگ می‌خواند و از برکات آن دعایش مستجاب می‌شد. او را دو پسر بود، پیوسته به ایشان می‌گفت که: چندین بار از خدا درخواست نمودم که آن اسم را به شما بیاموزم ولی از خداوند حکیم اجازه آن کار را نیافتم، اما آن اسم در کتاب‌های من پنهان است، شما را به مطالعه آن کتب وصیت می‌کنم شاید خود بر آن اسم پی ببرید.
سید بن طاووس و امام زمان(عج)
با اینکه ابن طاووس به طور مکررّ توفیق شرفیابی به حضور ولی عصر(عج) را پیدا کرده بود ولی هرگز به این امر تظاهر نمی‌کرد و به عنوان یک راز در کتمان آن می‌کوشید
هرکه را اسرار حق آموختند مهر کردند و دهانش دوختند
سید بن طاووس، آنقدر حقوق حضرت را رعایت کرد تا اینکه به مقام والائی رسید؛‌ زیرا رعایت حق آن جناب مایه تقرب جستن نزد خدواند است و سبک شمردن آن مایه دوری از خدا.
هر چه معرفت و محبّت نسبت به آن حضرت بیشتر شود، رعایت حقوق آن حضرت نیز بیشتر می‌شود، چنانکه سید‌‌بن‌طاووس نیز همین گونه عمل نمود و به مقامی رسید که حضرت مهدی(عج) در ملاقات اسماعیل هرقلی؛ او را فرزند خود خوانده و فرمودند: «به فرزندم بگو که نامه‌ای به علی بن عوض درباره تو بنویسد و من به او سفارش می‌کنم که هر چه بخواهی به تو بدهد».
یکی از علمای اهل معرفت می‌فرمود: سید بن طاووس در مقامات معنوی و کمالات روحی به مرتبه‌ای رسیده است که بعضی از اعمال و دعاها را خود، بدون واسطه از حضرت بقیه الله(عج) دریافت و نقل می‌کند و برای تأیید این مطلب شواهدی را ذکر می‌کند كه از جمله آن، دعایی است که در سرداب از آن حضرت شنیده بود كه با الهی بِحقّ مَن ناجكَ شروع می‌شود و در مفاتیح‌الجنان هم آمده است.
سید بن طاووس خطاب به فرزندش در معرفت به امام زمان(عج)
ای فرزندم! محمّد، خداوند آنچه از تو خواسته و مرضی اوست، الهامت فرماید. بدان که غیبت مولای ما حضرت مهدی(عج) که دوست و دشمن را متحیر نموده است خود دلیل بر ثبوت امامت آن حضرت و امامت آباء طاهرین آن حضرت است زیرا اگر به کتابهای شیعه و غیر شیعه مثل کتاب غیبت ابن بابویه و کتاب غیبت نعمانی و کتاب الشفاء و الجلاء وکتاب ابو نعیم حافظ در اخبار مهدی و صفات او، حقیقت ثبوت، خروج و ظهور او و کتاب‌هایی که در کتاب طرائف به آن اشاره نموده ام مراجعه نمایی، خواهی دید که تمام یا اکثر آنها پیش از ولادت آن حضرت به غیبت آن وجود مقدس خبر داده اند،
غیبتی که به حدی طولانی شود که حتی بعضی از قائلین به امامت آن حضرت از عقیده خود برگردند و انکار امامت او نمایند. پس اگر آن حضرت چنین غیبتی نفرماید هر آینه قدح در امامت آن حضرت و امامت آباء طاهرین او خواهد بود، پس همین غیبت دلیل بر حقانیت ائمه اطهار و صحت امامت و غیبت آن حضرت و حجت علیه مخالفین آن حضرت می‌باشد.
گذشته از اینکه غیبت آن حضرت از کسانی که مشرف به ملاقات آن حضرت نشوند از طرف خود آنان است که از متابعت و پیروی آن حضرت و اطاعت حضرت رب العالمین اعراض ]و دوری[ نموده و سرپیچی کرده‌اند.
دعا برای امام زمان(عج)، مهمترین حاجت
سزاوار است هر گاه به حاجتی روزه یا نماز به جا می‌آوری و دعا می‌کنی، حاجات خود را به ترتیب اهمیت، در نظر بگیری و بدان که اهمّ آنها، حوائج آن کسی است که تو در پناه، هدایت و حمایت او به سر می‌بری و آن امام زمان(عج) توست. پس باید نماز و روزه و دعای تو اوّل به جهت برآوردن حوائج او باشد و بعد به جهت حوائج خودت.
یاد دائمی حضرت ولی عصر(عج)
سید بن طاووس هرگز از ذکر و یاد امام زمانش غافل نبود، قلب خود را به وجود پاک امام زمان(عج) پیوند داده بود و در فراق حضرتش می‌سوخت و برای اعتلای نامش تلاش می‌کرد.
لازمه علاقه و پیوند قلبی و ارتباط روحی با آن حضرت نگرانی و رنج بردن از فراق آن وجود مقدس است و کسانی که به مقام انس و ارتباط با حضرتش رسیده اند از محرومیت‌هایی که در اثر غیبت حضرت در جامعه گسترش یافته ناراحتند و از همه بالاتر و درد آورتر افرادی هستند که خود را شیعه می‌خوانند ولی بی توجّه به امام و مقتدای خود هستند و ایشان از این افراد بیشتر رنج می‌برند.
صدقه برای امام زمان(عج)
یکی از اعمالی که سید بن طاووس به آن بسیار اهمیت می‌داده است صدقه برای حفظ وجود مقدس آن حضرت است؛ چون یکی از تکالیف زمان غیبت، صدقه برای حفظ وجود حضرت به مقدار توانایی است، به همین دلیل سید بن طاووس به ما وصیت و سفارش می‌نماید: «ابتدا کن به صدقه دادن برای آن حضرت قبل از اینکه برای خود و عزیزانت صدقه بدهی».
ندای روحانی
محدّث نوری در کتاب نجم الثاقب نقل می‌کند که سید بن طاووس فرمود: سحرگاهی، در سرداب مطهر از حضرت صاحب العصر(عج) این مناجات را شنیدم که می‌فرمود: «خدایا شیعیان ما را از شعاع نور ما و طینت ما خلق کرده ای. آنها گناهان زیادی با اتکا بر محبت و ولایت ما کرده‌اند، اگر گناهان آنها گناهانی است که در ارتباط با توست از آنها درگذر، که ما را راضی کرده‌ای و آنچه از گناهان آنها در ارتباط با خودشان و مردم است، خودت بین آنها را اصلاح کن».
شفای دل
سید بن طاووس در کتاب جمال الأُسبوع در پایان دعای زمان غیبت حضرت صاحب الزمان(عج) می‌فرماید: اگر برای تو عذری باشد، از جمیع آنچه (که از خواندن دعا بعد از تعقیب روز عصر جمعه ذكر كردیم)، پس بپرهیز از به جا نیاوردن و نخواندن آن (یعنی دعای غیبت) پس به درستی که ما این را شناختیم که ما را به آن مخصوص فرموده است پس به آن اعتماد كن. حاج شیخ عباس قمی در کتاب منتهی الآمال می‌فرماید: از این کلام شریف، چنین فهمیده می‌شود که ایشان از جانب حضرت صاحب الامر(عج) در این باب (یعنی در اهمیت خواندن دعای غیبت) چیزی به دست آورده اند و این از مقام سید بن طاووس بعید نیست.

. برگرفته از سايت امام صادق علیه السلام با تلخيص.

دوماهنامه امان شماره 21