نشریه امان

مقدمه:
با فرا رسیدن ماه شعبان، موجی از شادی و نشاط دل‌های شیعیان را فرا می‌گیرد. در هر جای دنیا که قلبی به عشق اهل بیت می‌تپد، در این ایام به نوعی نسبت به اهل بیت ابراز ارادت می‌کنند.
اوج این سرور، در نیمه ماه شعبان نمایان می‌شود. چرا که در جای جای میهن عزیزمان، هر کسی به نحوی در این شادی شریک می‌گردد. هر شهری و هر محله‌ای طبق آداب و رسومی که دارند، جشن‌های با شکوهی بر پا می‌کنند.
برای این که از آداب و رسومی که به مناسبت به این عید بزرگ در جای جای میهن عزیزمان با خبر شویم نامه‌های زیادی به مجله امان رسید تا ما را به آداب و رسوم شهرهای خودشان آشنا کنند. در اکثر نامه‌ها برنامه‌هایی چون برپایی جشن‌ها، پخش شیرینی و شربت، آزین بندی محله‌ها، عیدی دادن به کسانی که اسمشان مهدی است، بر پایی دعای کمیل در شب نیمه شعبان، سرزدن به اقوام و خویشان و صله ارحام و... به چشم می‌خورد که در اینجا به بخشی از نامه‌های رسیده اشاره می‌شود.

ـ علی درخشان، صومعه سرا:
هر ساله در زمان تولد حضرت مهدی(عج) جشن با شکوهی در همه جای ایران بر پا می‌شود، اما در شهر ما علاوه بر مساجد در داخل هر پاساژ یا در کنار خیابان، هر صنف یا شخصی برای ظهور آن حضرت ابراز ارادت خالصانه می‌کند و جشن‌های با شکوهی بر پا می‌نماید.
ـ سمیرا جمیل‌پور، خرمشهر:
در استان خوزستان و بخصوص شهرهای آبادان و خرمشهر، از ابتدای ماه شعبان، افراد خیّر، مساجد و حسینیه‌ها و معابر را آذین بندی می‌کنند. صاحبان هیئت‌ها نیز با مشکل گشایی و رفع گرفتاری‌ از برخی مؤمنان به صورت مخفیانه و مخلصانه موجب شادی آنها می‌شوند. در شب و روز نیمه شعبان نیز بیشتر خانواده‌ها به اندازه وسع خود با شربت و شیرینی و زولبیا و... از مردم پذیرایی می‌کنند.
یکی دیگر از سنت‌هایی که در بیشتر نقاط شهر به چشم می‌خورد، سنت «گرگعان» است. طبق این سنت و رسم، بچه‌های خرمشهری در شب نیمه شعبان به در خانه‌های مردم می‌روند و ندای «گرگعان» یا «قره العین» که به معنای چشم روشنی است را سر می‌دهند و صاحب خانه هم با نقل و شیرینی و عیدی دادن از بچه‌ها پذیرایی می‌کنند. این رسم در شب نیمه ماه رمضان هم برگزار می‌شود و یادآور سنت کودکان زمان پیامبر است که هنگام ولادت امام حسن مجتبی نزد پیامبر آمدند و مژده تولد حضرت مجتبی را به پیامبر دادند و چشم روشنی گفتند و پیامبر نیز به آنان مقداری کشمش دادند.
ـ صادق حیدری، اردبیل:
اکثر مردم محل ما بیشتر نذر و نزورات خود را در این روز فرخنده بجا می‌آورند و با تقسیم گوشت قربانی و آش و غذا بین مردم محل و افراد نیازمند نذر خود را ادا می‌کنند.
ـ صدیقه عطایی، اسلامشهر:
... در روز نیمه شعبان بیشتر بزرگترها و مرد و زن مشغول شستن کوچه و غبار روبی می‌شوند و هر کسی جلو در خانه خود را تمیز می‌کند. هرکسی هم که در خانه گلدانی دارد برای تزیین کوچه از آن استفاده می‌کند. خلاصه این که همدلی و هم بستگی بین همسایه‌ها باعث می‌شود که انسان لحظه‌ای احساس غرور نکند.
ـ حمید خسروی خواجه‌ها، بجنورد:
برخی از سنت‌هایی که در محله ما رایج هست عبارتند از:
1. دید و بازدید از افراد فامیل، 2. زیارت آرامگاه امامزادگان و نوادگان ائمه، 3. دادن عیدی از طرف بزرگ‌ترها به کوچک‌ترها
ـ سعید خرشادی، خراسان جنوبی:
مراسم نیمه شعبان از گذشته‌های دور تا کنون بین مردم خراسان جنوبی رواج دارد و همزمان با فرا رسیدن نیمه شعبان برگزار می شود. این مراسم هر چند به مرور زمان دستخوش تغییراتی شده است، ولی این سنت حسنه در منطقه ما از صبح روز چهاردهم شعبان آغاز می‌گردد. روز چهاردهم شعبان روز برات نامیده می‌شود. دلیل آن هم شاید این باشد که به برکت شب نیمه شعبان افراد زیادی از آتش جهنم نجات پیدا می‌کنند. در روز چهاردهم این ماه، مردم روستای ما به خانواده‌هایی که یکی از اعضای آنها در این سال از دنیا رفته سر می‌زنند و برای شادی روح افراد از دنیا رفته، نوعی نان روغنی می‌پزند و به در منازل می‌برند. در بعد از ظهر روز چهاردهم، مردم با حضور بر سر قبور شهدا و امواتشان با نقل و شکلات و شیرینی از هم پذیرایی می‌کنند. بعد از برگشتن از قبرستان برای تزیین مسجد و بر پایی جشن، هرکسی که فانوس یا پارچه‌های رنگی داخل خانه دارد به طرف مسجد می‌‌آورد تا مسجد محل به بهترین نحو تزیین شود و مراسم میلاد امام عصر(عج) با نهایت زیبایی بر پا گردد.
یعقوب کامجو، لارستان:
شربت دادن در«کوزه شوبراتی» از رسوم منحصر به فرد منطقه لارستان است و در هیچ منطقه‌ای از ایران زمین حتی کشورهای اسلامی این مراسم مرسوم نیست. «کوزه شو براتی» کوزه کوچکی از جنس سفال است. کوچک بودن این کوزه به این دلیل است که یک بچه بتواند آن را به راحتی به دست بگیرد. و از مشاهده آن لذت ببرد. مقدار شربتی که در این کوزه قرار می‌گیرد مخصوص یک نفر آن هم به اندازه خوردن یک کودک سه یا چهار ساله است. شربت دادن در این کوزه‌ها مختص خانواده‌هایی است که حداقل یک بچه در سنین کودکی از دست داده باشند. آنها اعتقاد دارند که با شربت دادن در این شب بچه‌هایشان در آن دنیا شاد می‌شوند. شربتی که استفاده می‌شود از عصاره درخت نخل است. کوزه و شربت درون آن رابرای خانواده‌هایی می‌برند که بچه کوچک دارند.
علی سپهری، اردکان:
شب نیمه شعبان در اصطلاح محلی مردم اردکان "شو نیمه" گفته می‌شود. در این ایام مراسم ویژه‌ای در اردکان برگزار می‌گردد که در کمتر شهری ازشهرهای ایران دیده می‌شود. بچه‌ها و نوجوانان و افراد مسن در صبح روز چهارده شعبان، در حالی که کیسه‌ای در دست یا به گردن دارند دسته دسته با شور و شوق فراوان به خانه‌های همسایگان مراجعه می‌کنند تا به مناسبت تولد حضرت مهدی(عج) شیرینی بگیرند و با فریاد شو نیمه‌ای «شونیمه برتی انجیر وخرما درتی» از مردم می‌خواهند به آنها شیرینی بدهند؛ مردم نیز با آمادگی از آنها استقبال کرده و به آنها شیرینی، انجیر خشک، خرما، بادام و... می‌دهند. این مراسم گاهی تا شب نیز ادامه می‌یابد.

حسن سلم‌آبادی ـ دوماهنامه امان شماره 42