در صد سال [اخیر] حوادثی اتفاق افتاده است كه هر كدام، در جنبش امروز ملت ایران تأثیری داشته است؛ انقلاب مشروطیت، جنبش تنباكو و... قضیه تنباكو، در زمان مرحوم میرزا، به اینها فهماند كه فتوای یك آقایی، كه در یك دِه در عراق سكونت دارد، یك امپراتوری را شكست داد و سلطان وقت هم با همه كوششی كه كرد، برای اینكه حفظ كند آن قرارداد را، نتوانست حفظ بكند؛ و مردم ایران قیام كردند و شكستند آن پیمانی كه آنها داشتند.
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی: «برنامهریزی كنید و قدری از تاریخ معاصر، از جمله همین قضیه تنباكو را مطالعه كنید. كتاب‌هایی هم در باره این موضوع نوشته شده كه مناسب است آنها را بخوانید. البته مطالعه كتاب‌های امین را میگویم. بعضی‌ها هستند كه چون پای روحانیت و دین در میان است، از عنادی كه با دین دارند، حاضر نیستند به افتخار به این بزرگی اعتراف كنند و آن را مطرح نمایند.»
هنگامی که استعمارگران انگلیس در کشور ایران، امتیاز کشت و فروش توتون و تنباکو را به دست گرفته بودند تا به این بهانه در کشور ایران نفوذ کرده و افکار استعماری خود را بین مردم رواج دهند، تنها مدافعان و پشتیبانان حریم اسلام، یعنی فقهای بزرگ شیعه، به فکر نجات مسلمانان از ذلت‌آور استعمارگران بریتانیایی افتادند.
در این میان، جناب آیت الله سید محمد فشارکی به نزد استاد بزرگوارش، حضرت آیت الله العظمی سید محمد حسن شیرازی ـ اعلی الله مقامهما ـ رفت و در جلسه‌ای خصوصی، به ایشان، عرض کرد: «درست است که من شاگردی از شاگردان شما هستم، لکن می‌خواهم با کسب اجازه از شما بدون ملاحظه و رعایت شاگردی با شما سخن بگویم، تا بتوانم صحبتم را صریحاً عرض کنم.»
استاد با گشاده رویی خواسته‌اش را پذیرفت.
پس از آن، آیت الله فشارکی گفت: «سید! چرا علیه استعمار انگلیس قیام نمی‌کنی؟! چرا بر تحریم تنباکو فتوا نمی‌دهی؟ آیا خون تو از خون سید الشهداء رنگین‌تر است؟ پس قیام کن و بر تحریم تنباکو فتوا بده.»
استاد، نظری به سید محمد فشارکی انداخت و سپس فرمود: «مدت‌ها است که در فکر آن هستم؛ لکن در این مدت، جهات مختلف این فتوا را بررسی می‌کردم. تا اینکه دیروز به نتیجه نهایی رسیدم و به سرداب مقدس رفتم، به مولایم امام زمان(عج) متوسل شدم و امروز قبل از آمدن شما فتوی را نوشتم.
سپس متن فتوا را به سید محمد فشارکی نشان داد که در آن نوشته بود: «الیوم استعمال توتون و تنباکو بأیّ نحو کان در حکم محاربه با امام زمان(عج) است.»
این فتوا در مدت بسیار کوتاهی در سراسر ایران پخش شد و همه مردم به اطاعت از مرجع تقلیدشان، توتون‌ها را دور ریختند و قلیان‌ها و وسایل استعمال تنباکو را شکستند و به این وسیله بود که استعمارگران انگلیسی را شکست دادند.
بعد از شکست انگلیس، بعضی از مردم و علما، نزد میرزای شیرازی رفتند و به خاطر پیروزی نهضت، به او تبریک گفتند. میرزا با شنیدن تبریکات به گریه افتاد. هنگامی که حاضرین، علت گریه را پرسیدند، میرزا پاسخ داد: «از این پس، دشمنان به فکر مبارزه با روحانیت می‌افتند، زیرا دیگر کانون خطر را شناختند».
چند نکته
1. مهمترین نکته‌ای که از این داستان تاریخی برمی‌آید، اثبات این مطلب است که توجه و لطف امام زمان(عج) در هر موقعیتی، شامل حال شیعیان بوده و هست. این باور ما شیعیان است که در طول دوران غیبت، عنایت آن وجود مقدس، شیعه را حفظ کرده و خواهد کرد.
2. روحانیان شیعه و در رأس آنها، مراجع عظام تقلید، همواره عنایت خاصی به مسائل مهم اجتماعی و سیاسی داشته و دارند و این، به جهت تبعیت از سنت رسول اعظم اسلام صلی الله علیه و آله است.
3. شاخص «انتصاب الهی» در مسئله انتخاب رهبر جامعه اسلامی باعث شده است که شیعیان، فتوای مرجع تقلید را حکم امام معصوم، حکم امام معصوم را حکم رسول‌الله و حکم رسول را حکم خدا بدانند.
4. نهضت تنباکو از منظر امام خمینی: در صد سال [اخیر] حوادثی اتفاق افتاده است كه هر كدام، در جنبش امروز ملت ایران تأثیری داشته است؛ انقلاب مشروطیت، جنبش تنباكو و... قضیه تنباكو، در زمان مرحوم میرزا، به اینها فهماند كه فتوای یك آقایی، كه در یك دِه در عراق سكونت دارد، یك امپراتوری را شكست داد و سلطان وقت هم با همه كوششی كه كرد، برای اینكه حفظ كند آن قرارداد را، نتوانست حفظ بكند؛ و مردم ایران قیام كردند و شكستند آن پیمانی كه آنها داشتند.
. سخنرانی معظّم‌له در تاریخ 22/ 02/ 1377.
. صحیفه امام، ج5، ص 407.
. همان، ج8، ص 451.
علی محمد رایگان ـ دوماهنامه امان شماره 35
