توقیع در لغت، به معنای «نامه را نشان کردن» و نوشتن عبارتی در ذیل نامه و نوشته است؛ همچنین پاسخهای نوشته‌شده بزرگان و دولتمردان به پرسش‌ها و درخواستهای نوشتاری كه از ایشان می‌شود را توقیع می‌گویند.
توقیع در لغت، به معنای «نامه را نشان کردن» و نوشتن عبارتی در ذیل نامه و نوشته است؛ همچنین پاسخهای نوشته‌شده بزرگان و دولتمردان به پرسش‌ها و درخواستهای نوشتاری كه از ایشان می‌شود را توقیع می‌گویند.
از بررسی نوشته‌های تاریخی به دست می‌آید که از زمانهای دور، بین حاكمان و فرمانروایان، توقیع نویسی رواج داشته و موارد فراوانی از توقیعات آن‌ها در متن‌های تاریخی ثبت و ضبط شده است. افزون بر موارد پیشین، در منابع روایی، فقهی و تاریخی شیعه نیز سخن از توقیع به چشم می‌خورد. توقیع در این کتاب‌ها به طور عمده، به قسمتی از نوشته‌های پیشوایان دینی گفته شده است که برای پیروان خود نوشته‌اند.
امروزه بـه سبــب کــاربرد بیشتر توقیعات در منابع مهدویت، هنگامی كه سخن از «توقیع» به میان می‌آید، ذهن به توقیعات آخرین پیشوای معصوم، حضرت مهدی(عج)، متوجه می‌شود؛ اما باید دانست که از امامان دیگر نیز نوشتههایی با عنوان توقیع صادر شده است.
دربــاره چگــونگی صــادر شـدن توقیعات از سوی حضرت مهدی(عج)، آگاهی روشنی در دست نیست؛ اما بدون شك، بسیاری از این توقیعات، بهگونهای غیر متعارف صادر شده است؛ به نحوی كه میتوان گفت: صدور آن‌ها به طور عادی و از شخص معمولی صورت نگرفته است.
افــزون بــر کــرامت‌های حضرت مهدی(عج) در صادر شدن توقیعات، در متن توقیعات نیز موارد فراوانی از کرامت به چشم می‌خورد كه بیشتر به صورت آگاهی‌بخشی غیبی از حوادث آینده، اتفاقات پنهانی، شفای بیماران و مانند آن میباشد.
همچنین موضوعات مندرج در توقیعات، گستره وسیعی را در بر میگیرد؛ از معارف و حقایق دینی گرفته تا امور تربیتی و برنامههای زندگی فردی و اجتماعی و... .
. لغتنامه علي اكبر دهخدا، ج5، ص7145.
. محمد بن يعقوب كلينی، الكافی، ج1، ص145، ح4؛ كشف الغمة، اربلی، ج3، ص36.
. خدامراد سليمیان، فرهنگ‌نامه مهدويت، ص143-148، با تلخيص.
دوماهنامه امان شماره 36
