نشریه امان

مقدمه
با نگاهی گذرا به انقلاب اسلامی ایران درمی‌یابیم كه این انقلاب، حوادث تلخ و شیرین زیادی را پشت سر گذاشته و هركدام از این حوادث، جلوه خاصی به این انقلاب شكوهمند داده‌ است. یكی از این حوادث حساس، جنگی ناجوانمرادنه بود كه برضد این انقلاب آغاز شد. آحاد ملت ایران برای دفاع از دین و تمامیت ارضی خود، وارد عمل شدند و مقطعی حساس و بسیار درخشان در تاریخ این انقلاب عظیم به وجود آوردند كه از آن مقطع، به «دفاع مقدس» یاد می‏شود.
بی شک دفاع مقدس ما معارف بسیار والایی را در درون خود دارد و به فرموده مقام معظم رهبری: «این جنگ، یك گنج است. آیا خواهیم توانست این گنج را استخراج كنیم یا نه؟ این هنر ما است كه بتوانیم استخراج كنیم.» اگر ما به دفاع مقدس همانند یک گنج نگاه کنیم پی می‌بریم که یكی از فرهنگ‌‏های اصیلی که در دفاع مقدس درخشان‌تر از گذشته شد، فرهنگ مهدویت است؛ بنابراین بین دفاع مقدس و فرهنگ مهدویت، رابطه تنگاتنگی وجود دارد که به گوشه‌هایی از این رابطه اشاره می‌شود.
1. مبارزه با ظلم
مردم غیرتمند کشورمان به دلیل آشنایی با فرهنگ انتظار فهمیده بودند که هر شخصِ منتظر وظیفه دارد در مقابل كج‏روی‏‌ها و ظلم و ستم‏‌ها مبارزه كند و جامعه را به سمت آینده‏ای روشن پیش ببرد و در این راه از هیچ تلاشی‌ـ حتی دادن جان خود ـ دریغ نكند.
با نگاهی دقیق به جنگ تحمیلی می‌‏فهمیم كه این جنگ را نگرشی همراهی می‏‌كرد كه در پیروزی آن، بسیار مؤثر بود. این نگرش عبارت بود از: انتظار و عجین شدن این جهاد عظیم با فرهنگ مهدویت؛ زیرا فرهنگ مهدویت با فرهنگ استكبار و زورگویی كاملاً متضاد است و یك شخص منتظر، ظالم و مستكبر نیست؛ بلكه مستكبر ستیز است و هر جا ظلم و ستمی ببیند، در مقابل آن واکنش نشان می‌دهد.
2. پیروی از نایب امام زمان(عج)
مردم شجاع ایران با تبعیت از نایب امام زمان(عج) در عصر خود، راهی جبهه‏‌های جنگ شدند؛ چون می‏دانستند امام خمینی در جایگاه نایب عام امام عصر(عج) است و نگاهش را از خط سبز مهدویت گرفته و شامل مصادیق بارز «رواه حدیثنا» می‌شود؛ به همین دلیل بسیجی‏‌ها پروانه‏‌وار، گرد شمع وجودش می‏‌چرخیدند و عاشق امام زمانشان بودند و عشق به امام راحل را در راستای عشق به امام عصر(عج) می‏‌دانستند؛ بنابراین خواسته امام راحل را در راستای خواسته امام عصر(عج) می‌دانستند و با این دیدگاه خاکریزهای دفاع مقدس را پر می‌کردند.
3. ایجاد ارتباط معنوی
بی‏شك در دوران هشت سال دفاع مقدس، افراد زیادی توانستند با حضرت مهدی(عج) ارتباط معنوی خوبی برقرار كنند؛ چون محیط سرشار از معنویت جبهه‏‌ها این زمینه را برای آنان فراهم می‏‌نمود. رزمندگان، با مناجات‏‌های شبانه‌ای که با آن حضرت داشتند و فریاد‏های روزانه «یا مهدی ادركنی» در هنگام نبرد، اعتقاد به فرهنگ مهدویت را در خود عمیق‏تر می‏‌كردند.
4. افتخار سربازی امام عصر(عج)
در دوران دفاع مقدس، رزمنده‏‌ها خودشان را سرباز امام عصر(عج) می‏‌دانستند و معتقد بودند این مملكت، مملكت امام زمان(عج) و رهبر واقعی آنان، آن حضرت است. آنان اعتقاد داشتند آن كسی كه در جبهه‏‌ها فرماندهی می‏‌كند، خود حضرت است و با این دید وارد جبهه‏‌ها می‌‏شدند؛ بنابراین نه تنها خسته نمی‏‌شدند، بلكه با تمام وجود در این راه گام برمی‏‌داشتند و سختی‏‌ها و مشكلات را با جان و دل می‌‏خریدند.
اگر به حوادث جنگ تحمیلی ـ به ویژه روزهای اولیه جنگ ـ نگاهی دقیق داشته باشیم، به خوبی در می‌یابیم كه جبهه‏‌ها سرشار از امدادهای الهی و همچنین الطاف امام عصر(عج) بوده است؛ چرا كه طبق آمار و مستندات مراكز تحقیقاتی استراتژی جنگ، ملت ایران فقط با كشور عراق نمی‌‏جنگید. کشورهای زیادی علاوه بر كمك‏‏‌های انسان و مالی، با در اختیار قراردادن تسلیحات نظامی و اطلاعات جاسوسی و ماهواره‏‌ای به عراق، این كشور را روز به روز برضد ملت ایران كه واقعاً از نظر نظامی محروم بود، مجهزتر می‏‌كردند. به تعبیر مقام معظم رهبری: «جنگ صدام با ما، که جنگ یک دولت با ما نبود، جنگ بین‌المللی علیه ما بود».
آنچه كه با وجود دشمنان بسیار زیاد و امكانات بسیار كم، ملت ایران را شكست‏‌ناپذیر كرد، امیدواری آنان به پیروزی اسلام بر كفر بود که این امیدواری را از فرهنگ مهدویت به دست آورده بودند و باور داشتند كه دست دیگری هست كه این جنگ را هدایت می‏‌كند و سنگر به سنگر پیروزی را نصیب آنها می‏‌کند.
دلیل دیگر براین ادعا این نكته است كه اگر به سن و سال فرماندهان جنگ در رده‏‏‌های مختلف توجه كنیم، می‏‌فهمیم كه بیشتر گردانندگان به ظاهر دسته اول جنگ، بین بیست تا سی سال سن داشته‌‏اند. علاوه بر فرماندهان جنگ، بیشتر كسانی كه وارد میدان نبرد شدند، دارای سن کمی بوده‌اند. طبق آمار، «15200 تن از شهدای دفاع مقدس، بین 14 تا 24 سال سن داشته‏‌اند».
5. تبلیغ فرهنگ مهدویت در دنیا
از نکات قابل توجه در مورد فرهنگ مهدویت و دفاع مقدس این است که چون فرهنگ انتظار، با منافع استكبار سازگاری ندارد، همه سعی و تلاش استكبار این بودکه با این فرهنگ مبارزه کند؛ بنابراین برای مبارزه با این فرهنگ، از شگردهای مختلفی استفاده کرده‌اند كه یكی از آن‏‏ها، كم‏رنگ جلوه دادن انتظار و فرهنگ مهدویت و حتی انکار اصل این فرهنگ است. بنابراین در بسیاری از دایره‌‏المعارف‏‌های معروف دنیا مانند دایره‏‌المعارف بریتانیكا و دایره‌‏المعارف دین و اخلاق مارگلی یوت و یا در بسیاری از تبلیغات خودشان، به دنبال کم رنگ کردن فرهنگ مهدویت هستند؛ ولی دفاع مقدس ما توانست به خوبی فرهنگ انتظار و مهدویت را به گوش جهانیان برساند و به آنها بفهماند كه از عوامل مهم پیروزی ملت ایران در مقابل زورگویان عالم، روحیه انتظار و فرهنگ مهدویت است؛ بنابراین فرهنگ مهدویت که کم کم در حال کم‌رنگ شدن بود، دفاع مقدس بار دیگر جان تازه‌ای به آن داد و دشمنان را به حیرت وادار کرد. دلیل این مطلب نیز نتایج كنفرانس تل آویو است كه در دسامبر سال 1948م برگزار شد.
6. الگوهای مناسب برای منتظران
یکی دیگر از رابطه‌های دفاع مقدس و فرهنگ مهدویت، الگوسازی برای نسل منتظر و یاوران حضرت است؛ چرا که هر انقلاب، به یاران و همراهان فداكاری نیاز دارد تا با كمك‏‌های فیزیكی و معنوی آنها، انقلاب را به پیش ببرند. حكومت جهانی حضرت مهدی(عج) نیز از این قاعده مستثنی نیست و مسلماً به كمك و همراهی مخلصانه یارانی نیازمند است.
در روایات، ویژگی‏‌های خاصی برای یاران امام عصر(عج) ذكر شده است كه با تفكر در آنها و تشخیص میزان انطباق خودمان بر این ویژگی‏‌ها، می‏توانیم بفهمیم در این مبارزه جهانی، چه جایگاهی داریم. آیا ما نیز در خیل سپاه حضرت هستیم یا مقابل آن حضرت، صف می‏‌كشیم؟ کسانی که دوست دارند از منتظران واقعی امام عصر باشند، می‌توانند در این زمینه شهدا را به عنوان الگو انتخاب کنند؛ چرا که آنان توانستند ویژگی‏‌های زیادی از یاران امام عصر(عج) را در خود ایجاد نمایند. به عنوان نمونه، روحیه شهادت طلبی که از خصوصیات یاران امام زمان(عج) است، در بین رزمنده‌ها موج می‌زد. کسی که دوست دارد از منتظران واقعی امام عصر باشد، باید روحیه شهادت طلبی را در خود ایجاد کند تا در هنگام ظهور بتواند بدون هیچ ترس و واهمه‌ای به سپاه حضرت بپیوندد و با جان و دل از حریم ولایت دفاع کند.
برخی گمان می‏‌كنند ویژگی‏‌هایی كه در روایات، برای یاران حضرت ذكر شده، ویژگی‏‌هایی كاملاً استثنایی است؛ ولی دفاع مقدس ما ثابت كرد حتی در عصری كه عصر ظلم و ستم است، باز هم می‏‌توان این ویژگی‏‌ها را كسب كرد. به بیانی دیگر رزمنده‏‌های ما در طول جنگ نشان دادند كه یاری حضرت در هر عصر و هر زمانی ممكن است؛ آنان بر تمام آن روایات مهر صحّت زدند و با رشادت‌هایی که از خودشان نشان دادند، آن روایات را عملاً تفسیر کرده، و ویژگی‏‌های زیادی از ویژگی‏‌های یاران امام عصر(عج) را در خود ایجاد نمودند؛ بنابراین کسانی که در پی کسب خصوصیات مهدی یاوران هستند، می‌توانند با رجوع به خاطرات رزمنده‌ها و شهدای هشت سال دفاع مقدس الگوهای خوبی را به دست بیاورند.


* دانش پژوه مرکز تخصصی مهدویت.
. بیانات مقام معظم رهبری، 25/4/70.
. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان نظام، 3/5/91.
. ویژه نامه حماسه فتح فرمشهر، خرداد 83، ص26.

امید درویشی* ـ دوماهنامه امان شماره 38