مرحوم آخوند خراسانی فرموده بود آنها که به دنبال روضه نشنیده می‌روند، بروند روضه‌های راست را پیدا کنند که آنها را احدی نشنیده است، خطبه‌هایی که امام حسین علیه السلام در مکه و به طور کلی در حجاز، در کربلا، در بین راه خوانده، خطبه‌هایی که اصحابش خوانده‌اند، سؤال و جواب‌هایی که با حضرت شده، نامه‌هایی که میان ایشان و دیگران مبادله شده، نامه‌هایی که میان خود دشمنان مبادله شده است، به علاوه اظهارات کسانی که حاضر در واقعه عاشورا بوده‌اند، چه از دشمن و چه از دوستان و این حادثه را نقل کرده‌اند، آنها را مطالعه کنند...
دنبال چه‌ایم؟
برای فهمیدن بهترین روش‌ها باید عملکرد بهترین آدم‌ها را دید و الگو گرفت. هر سال با شروع ماه محرم، پیراهن مشکی تن می‌کنیم و پُرسان پرسان دنبال بهترین هیئت‌ها و پرشورترین مداح‌ها می‌گردیم؛ همان‌هایی که مجلسشان کربلا می‌شود، آتش می‌زنند و... راستی ما در ماه محرم دنبال چه‌ایم و با تمام شدن آن، چه چیزی به ما اضافه می‌شود؟ شاید بد نباشد قبل از پاسخ به این پرسش، سراغ سیره ائمه در عزاداری‌هایشان برویم.
برای نمونه از امام سجاد علیه السلام، که خود شاهد حادثه کربلا بود، می‌گوییم. در تاریخ آمده، آن حضرت بعد از واقعه کربلا، هرگز به صورت غیرمنطقی عزاداری نکرد، اما از هر فرصتی برای زنده نگه داشتن یاد عاشورا استفاده کرده و واقعه را تعریف میکرد تا در یاد مردم بماند. نقل شده که هنگام نوشیدن آب به شدت گریه میکرد و وقتی اطرافیان می پرسیدند: «چرا اینقدر گریه می‌کنید؟» پاسخ میداد: «چگونه گریه نکنم در حالی که آبی را که پرندگان و جانواران وحشی از آن آزادانه استفاده میکردند، بر پدرم منع نمودند؟!» (البدایه و النهایه، ج 9، ص 107)
روضه نشنیده
شهید مطهری در حماسه حسینی‌اش می‌گوید: «مرحوم آخوند خراسانی فرموده بود آنها که به دنبال روضه نشنیده می‌روند، بروند روضه‌های راست را پیدا کنند که آنها را احدی نشنیده است، خطبه‌هایی که امام حسین علیه السلام در مکه و به طور کلی در حجاز، در کربلا، در بین راه خوانده، خطبه‌هایی که اصحابش خوانده‌اند، سؤال و جواب‌هایی که با حضرت شده، نامه‌هایی که میان ایشان و دیگران مبادله شده، نامه‌هایی که میان خود دشمنان مبادله شده است، به علاوه اظهارات کسانی که حاضر در واقعه عاشورا بوده‌اند، چه از دشمن و چه از دوستان و این حادثه را نقل کرده‌اند، آنها را مطالعه کنند...»
مطمئناً شانس شنیدن این وقایع از زبان مداحان کمتر از آن است که حتی فکرش را بکنیم، اما شاید بد نباشد ماه محرم امسال، در کنار شرکت در جلسات عزاداری، زمانی را هم برای مطالعه این نخوانده‌ها و نشنیده‌ها بگذاریم.
یکی از بهترین و روان‌ترین کتاب‌هایی که می‌توانیم این خطبه‌ها و نامه‌ها را در آن بیابیم، «کتاب آه» است که چند سالی است توسط مؤسسه فرهنگی جام طهور به چاپ رسیده و حتی لوح صوتی آن هم منتشر شده و در حال رانندگی و رسیدگی به دیگر کارها هم می‌توانیم به آن گوش دهیم.
سگ درگاه یا شیعه آگاه؟!
برای همه ما حداقل یک بار پیش آمده که کلمه «سگ» را از زبان بعضی مداح‌ها شنیده‌ایم. بدتر آنکه بعضی‌ها در بین دسته عزاداری، خود را «سگ» امام حسین و یا سگ دیگر ائمه علیهم السلام مینامند و قلاده به گردن میبندند و به صورت چهار دست و پا راه می‌روند.
راستی، شأن و منزلت انسان بالاتر است یا حیوان؟ پاسخ این پرسش را حتی بچه‌ها هم می‌دانند: انسان. حالا اینکه چرا این عده فکر می‌کنند با سگ بودن خود افتخاری کسب کرده‌اند یا منتی به سر ائمه گذاشته‌اند، الله اعلم! اگر قرار بر حیوان بودن بود، پس اینهمه پیامبر و امام برای چه فرستاده شدند؟ اصلاً مگر هدف قیام امام حسین علیه السلام جز آزادگی بود؟ یقیناً این هم از کم کاری ما شیعیان است. شاید اگر فقط یک بار سیره پیامبر اکرم و ائمه اطهار علیهم السلام را که سرشار از احترام و ارزش به انسانها و بندگان خدا در هر لباس و با هر رنگ و مذهب است، خوانده و یا از زبان مداحان می‌شنیدیم، فکر این طور عرض ارادت کردن به سرمان نمی‌زد!
عَلَم کی بلندتر است؟
اصلاً چرا ما باید عزاداری کنیم؟ چرا مجلس روضه برگزار می‌کنیم؟ اگر عَلَم ما از عَلَم آن هیئت کوتاه‌تر باشد چه می‌شود؟
اگر حلوای روضه خانم همسایه پر رنگ و لعاب‌تر باشد آبرویمان رفته؟ اگر... اگر...
راستی ما دقیقاً داریم چه می‌کنیم؟ عزاداری؟!
بد نیست گاهی با خودمان راست و حسینی خلوت کنیم و ببینیم واقعاً هدفمان چیست؟ اگر این کارها به خاطر امام حسین و زنده نگه داشتن نهضت او است، این همه داد و قال برای چیست؟ نکند ما هدف عزاداری را گم کرده‌ایم و فقط دنبال چشم‌گیرتر کردن آن هستیم؟ عَلَمها و پرچمها زیاد شود، طبلها و سنجها زیاد شود، شورها و بر سر و سینه زدنها زیاد شود، تیغزدنها و قمهزدنها و... این‌طور می‌شود که عزاداری‌های ما خودش می‌شود هدف. دیگر روضه و سخنرانی، ما را به فكر فرو نمیبرد، فقط احساساتمان را برمیانگیزاند. دیگر نمیگوییم چرا امام حسین علیه السلام كشته شد، فقط می‌گوییم چگونه كشته شد. حتی دروغ‌هایی را اضافه می‌کنیم و کارهایی انجام می‌دهیم که عالمان و دلسوزان دین، ما را از آن منع کرده‌اند.
لطفاً مجلس را کربلا نکنید!
راستی ما هم این وسط مسئولیتی داریم یا نه؟ اصلاً می‌توانیم کاری کنیم و تأثیری در این حماسه داشته باشیم؟ بیایید دوباره سراغ رنج‌نامه زیبای استاد مطهری برویم که شاید بهترین و جامع‌ترین کتاب درباره تحریفات عاشورا باشد. استاد در کتاب «حماسه حسینی» درباره مسئولیت مردم می‌نویسد:
«مردم دو مسئولیت بزرگ دارند:
1. نهی از منكر بر همه واجب است. مردم وقتی متوجه می‌شوند كه روضه‌ها دروغ است نباید در آن مجلس بنشینند كه حضور در آن مجلس حرام است و باید با آن مجالس مبارزه كنند.
2. مشکلِ دیگر، تمایلی است كه صاحب مجالس و مستمعین به گرم بودن مجلس دارند و به اصطلاح مجلس باید بگیرد، باید كربلا شود. روضه‌خوان بیچاره می‌بیند كه اگر همه روضه‌ها راست و درست باشد آن طور كه شاید و باید مجلسش نمی‌گیرد و مردم هم برای مجالس دعوتش نمی‌كنند، ناچار یك مطالبی اضافه می‌كند... مردم باید روضه راست بشنوند تا معارفشان، سطح فكرشان بالا بیاید به طوری كه روحشان در یك كلمه اهتزاز پیدا كرد، یعنی روحشان با روح حسین بن‌علی هماهنگ شد و در نتیجه، اشكی و‌لو ذره‌ای، و به قدر بال مگس هم از چشمشان بیرون آمد واقعاً مقام بزرگی است...»
یک شب در آسمان
بد نیست گاهی در کنار هیاهوی هیئت و مجالس روضه و عزاداری، با خدا و مولایمان حسین علیه السلام خلوت کنیم.
در کتاب شریف مفاتیح‌الجنان اعمال مختلفی برای ماه محرم آمده که بعضی اعمال شب و روز عاشورا را در اینجا برایتان آورده‌ایم، شب و روزی که احیای آن فضیلت بالایی دارد.
شب عاشورا
چند نماز برای این شب در روایات آمده، از جمله:
چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، 50 بار سوره اخلاص خوانده می‌شود. پس از پایان نماز، 70 بار «سبحان الله والحمدلله ولااله الاالله والله اکبر ولاحول ولاقوه الاّ بالله العلی العظیم» خوانده شود. (وسائل الشیعه، ج 7، ص 295، حدیث 4 و 5)
روز عاشورا
1. عزاداری بر امام حسین علیه السلام و شهدای کربلا. در این مورد از امام رضا علیه السلام نقل شده است:
هر که کار و کوشش را در این روز، رها کند، خداوند خواسته‌هایش را برآوَرَد و هر که این روز را با حزن و اندوه سپری کند، خداوند قیامت را روز خوشحالی او قرار دهد. (بحارالانوار، ج 98، ص 43، حدیث 5)
2. روزه گرفتن در این روز کراهت دارد؛ ولی بهتر است بدون قصد روزه، تا بعد از نماز عصر از خوردن و آشامیدن خودداری شود. (وسائل الشیعه، ج 7، ص 338، حدیث 7)
3. خواندن سوره اخلاص، هزار مرتبه. (وسائل الشیعه، ج 7، ص 339، حدیث 8)
4. خواندن زیارت عاشورا. (کامل الزیارات، ص 174)
5. گفتن هزار بار «اللهم العن قتله الحسین علیه السلام». (مفاتیح‌الجنان، ص 289)
حمیده رضایی(باران) ـ دوماهنامه امان شماره 39
