. خلاصه ای از كتاب
مقدمه: قبل از پرداختن به هر کاری، آنچه اهمیت دارد، معلوم شدن ضرورت آن کار است تا برای انسان انگیزه و نشاط ایجاد کند.
مسأله مهدویت هم یکی از مسائل مهمی است که در ابتدای کار باید ضرورت طرح آن برای همگان آشکار شود. سوالی که پیش می آید، این است که با وجود گسترش دانش در جهان امروز چه نیازی به پرداختن به مباحث مهدویت احساس می شود.
برای روشن شدن ضرورت طرح مباحث مهدویت به بررسی ابعاد و زوایای گوناگون آن میپردازیم:
1. بعد اعتقادی
یکی از ابعاد مهم آن بعد اعتقادی است . در فرهنگ دینی( قرآن و روایات شیعه و سنی) بحث معرفت و شناخت امام در ردیف اصول اعتقادی شمرده شده است. این بعد را بیشتر باز میکنیم:
أ. شناخت امام راه معرفت خدا: نخستین و مهمترین وظیفه هر کس شناخت خداوند است. از نظر روایات، راه معرفت خدا و اوصافش شناخت اولیای الاهی و امامان معصوم است، چرا که این افراد مظهر اسما و صفات الاهیاند. به عبارت روشن تر، شناخت امام طریق معرفت خدا است و معرفت خدا بدون شناخت کسی که از جانب او سمت راهنمایی بندگان را دارد، امکان پذیر نیست.
ب. شناخت امام شرط اسلام واقعی: به اتفاق شیعه و سنی، پیامبر اسلام فرموده است:
مَنْ مَاتَ لَا یعْرِفُ إِمَامَهُ مَاتَ مِیتَه جَاهِلِیه
بر این اساس، شناخت امام شرط اسلام است و اگر کسی بدون شناخت امام بمیرد، گویا از اسلام بیبهره بوده است؛ هر چند مناسک و اعمال اسلامی را انجام داده باشد.
ج. شرط قبولی اعمال پذیرش ولایت: امام صادق علیه السلام می فرماید:
لَا یقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلًا إِلَّا بِمَعْرِفَتِنَا
بر این اساس، همه اعمال انسان در ظرف معرفت و آگاهی او به امام زمان(عج) ارزش می یابد.
د. بایستگی شناخت ولی نعمت: امام واسطه فیض الهی است و نعمتها به واسطه وجود او به عالم می رسد. امام هم در تشریع و هم در جنبه تکوین واسطه است. بیمنه رزق الوری و بوجوده ثبتت الارض والسماء .
هـ . امامت سفارش پیامبر اکرم: پیامبر خداصلی الله علیه و آله فرمود:
إِنِّی تَارِكٌ فِیكُمُ الثَّقَلَینِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیتِی إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا أَبَدا
روشن است که تمسک به قرآن بدون فهمیدن محتوای آن معنا ندارد و تسمک به امامان معصوم علیهم السلام بدون معرفت و آگاهی به جایگاه رفیع و ویژگیهای منحصر به فرد آنان ممکن نیست.
2. بعد اجتماعی
مسلمان باور قطعی دارد که یگانه نظام اجتماعی عادلانه که به تمام خواستهای مشروع بشری پاسخ داده و منصفانه ترین قوانین را برای انسانها آماده کرده، نظام حکومتی اسلام و قانون الاهی قرآن است و زیباترین آن در عصر ظهور حضرت مهدی(عج) تحقق خواهد یافت و این یعنی امید، نشاط و زندگی.
3. بعد سیاسی
بشر امروزی، با تجربۀ گذشته ، عطش طرح و نگاه جدید به جهان هستی دارد و چیزی نمیتواند آن را سیراب کند، مگر طرح مدینه فاضله مهدوی. نظریه مهدویت، نظریه جهانی است نه منطقهای و این اندیشه نو برای جهان و اداره آن برنامه و طرح بنیادین و کارساز دارد.
اگر مهدویت به خوبی تبیین شود ، حرکتهای اصلاحی در سراسر جهان به بهترین شکل روح و حیات می گیرد.
4. بعد تاریخی
مهدویت که در جهت مسأله امامت و در امتداد نبوت و خاتمیت است، درمرحله ای حساس از تاریخ آغاز شده و تا امروز ادامه یافته.
مسأله مهدویت در طول تاریخ مطرح بوده است. موعود باوری اسلامی یا مهدویت، نقش موثری در ایجاد جریانهای دینی سیاسی در تاریخ اسلام ایفا کرده است.
5. بعد فرهنگی
کار فرهنگی در عرصه مهدویت در چند محور ترسیم می شود:
الف. تعیین راهبرد انتظار: راهبرد یعنی هنر توزیع و به کارگیری همه افراد و امکانات موجود برای نیل به هدفی کلان. در طراحی راهبرد کلان برای مهدویت باید به آینده نظر داشت و نقطه مطلوب و مفروضی را تعیین کرد و از طرح هر نوع برنامه منفعلانه در تدوین راهبرد پرهیز کرد.
ب. آسیب شناسی و لزوم مقابله با آن: اعتقاد به مهدویت کنار پیامدهای مثبتی که دارد، برای عدهای ناخوشایند است. آنان که منافعاشان به خطر می افتد ، به طور قطع ساکت نخواهند نشست.
در چنین وضعیتی میتوان با شناخت بموقع دشمن و آسیب ها، برنامه های آنها را ناکام گذاشت .
محمد جواد كمار ـ پیششماره دوم امان