زمانی «ابو هاشم جعفری» از امام عسكری عجل الله تعالی فرجه الشریف پرسید: «پس از شما سراغ جانشین شما را كجا باید گرفت؟» امام عسكری علیه السلام در پاسخ فرمود: «در مدینه». در خبری آمده است محل اقامت قائم در مدینه خواهد بود؛ در حالی كه سی نفر از یاران صمیمی، آن حضرت را احاطه كرده‌اند.
نام حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف همان نام جدش رسول الله صل الله علیه و آله و سلم «محمد» می‌باشد و القاب مشهور آن حضرت، عبارتند از[2]: مهدی، منتظر، حجت، خلف صالح، بقیه الله، منصور، صاحب الامر، ولی عصر و صاحب الزمان.
مادر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف
مسعودی كه قدیم‌ترین مورخی است كه درباره مادر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف خبر می‌دهد، مادر حضرت را كنیزی مؤمن به نام نرجس می‌داند. دیگر اخبار، او را ریحانه، صیقل، سوسن و مریم می‌نامند. ممكن است نام اصلی او همان نرجس و بقیه، نام‌های دیگر آن بانو باشد.[3]
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در زمان پدرش امام حسن عسكری علیه السلام
ترس و وحشتی كه عباسیان از تولد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف داشتند ،سبب شد تلاش زیادی برای به دست آوردن و حتی جلوگیری از به دنیا آمدن آن حضرت انجام دهند. برای این كار ، جاسوسانی را مأمور كردند تا مراقب خانه امام حسن عسكری علیه السلام باشند. حتی معتمد عباسی به قابله‌هایی امر كرده بود سرزده و ناگهانی وارد خانه امام عسكری علیه السلام شوند و از حال همسر امام علیه السلام گزارش تهیه كنند؛ ولی غافل از این كه خداوند متعال، امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را همانند حضرت موسی علیه السلام محافظت خواهد كرد.
امام حسن عسكری علیه السلام از زمان تولد فرزندش امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف تا هنگام شهادتش، دوران سختی را طی كرد؛ زیرا از سویی باید فرزند را از گزند عباسیان حفظ كند و از سویی یاران خود مطلع را كند كه خداوند به او پسری عطا كرده است كه جانشین و وصی او خواهد بود.
از این رو امام حسن عسكری علیه السلام اخبار ولادت فرزند خود را از بسیاری افراد پنهان داشته و آن را تنها برای تعداد كمی از نزدیكان و پیروان نزدیك خود، مانند ابوهاشم جعفری، احمد بن اسحاق، حكیمه، خدیجه و محمدهادی بیان كرد؛
اقامتگاه امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در كودكی
امام حسن عسكری علیه السلام تصمیم گرفت پسرش (حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف )را به جای مطمئن‌تری انتقال دهد، تا بتواند فعالیت‌های سیاسی و مذهبی خود را از طریق وكالت ـ بدون آن كه با مزاحمت‌های عباسیان مواجه شود ـ رهبری كند. منابع تاریخی نشان می‌دهد ابتدا امام حسن عسكری علیه السلام فرزند خود را به سرپرستی مادربزرگ پدری خود تحت الحفظ و پنهانی از سامرا به مدینه منتقل كرده است.
بنا بر نقل شیخ صدوق در كمال الدین، امام عسكری علیه السلام چهل روز پس از تولد فرزندش، او را به مكان نامعلومی فرستاد و آن گاه وی به مادرش باز گردانده شد.
بنا به روایت مسعودی، امام عسكری علیه السلام در سال (259 ق) وضعیت بحرانی خود را برای حدیث، مادر خود تشریح كرد و از وی درخواست كرد به حج مشرف شود. آن‌گاه پسر خود (حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف) را با او فرستاد. حدیث، همراه نوه‌اش با حفاظت «احمد بن مطهر»، یار صمیمی و نزدیك امام حسن عسكری علیه السلام به مكه مشرف شد. به نظر می‌رسد آنان پس از برگزاری مناسك حج به مدینه عزیمت كرده و آن جا را محل اختفای امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف قرار داده باشند. برخی روایات تاریخی مؤید همین نكته است؛ چنان‌كه زمانی «ابو هاشم جعفری» از امام عسكری عجل الله تعالی فرجه الشریف پرسید: «پس از شما سراغ جانشین شما را كجا باید گرفت؟» امام عسكری علیه السلام در پاسخ فرمود: «در مدینه». در خبر دیگری آمده است محل اقامت قائم در مدینه خواهد بود؛ در حالی كه سی نفر از یاران صمیمی، آن حضرت را احاطه كرده‌اند. تمام این مسائل مؤید این است كه بخش عمده‌ای از دوران كودكی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف در مدینه بود.[4]
2. شیخ مفید، ارشاد، ص 346؛ شیخ طوسی، الغیبه، ص 141. (البته در روایات، سال تولدآن حضرت (254، 256، 258 ق) هم گفته شده است. این اختلاف احتمالاً امام به دلیل پنهان نگاه داشتن تولد آن حضرت بوده است).
3. پورسید آقایی، تاریخ عصر غیبت، ص 28.
4. تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف، جاسم حسین، مترجم دكتر آیت اللهی، ص 114.
5. همان، ص 123 ـ 124.
محمدرضا نصوری ـ دوماهنامه امان شماره 6
