نشریه امان

درباره وجود حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از ابعاد و زوایای گوناگونی می‌توان به تحقیق و كنكاش پرداخت.

این بحث، از دامنه‌های متعددی همچون فلسفی، كلامی، تاریخی، سیاسی، جامعه‌شناسی روانشناختی و...برخوردار است. از میان این مجموعه مباحث كه گاه شكل تخصصی به خود گرفته و مخاطبان خاص، آن را دنبال می‌كنند. برخی موضوعات بیشتر، مورد توجه عموم مردم است وبه دلیل جذابیت زیاد، اشتیاق به كسب اطلاعات بیشتر درباره آن‌‌ها همگانی است یكی از این موضوعات جذاب و پر طرفدار، بحث نشانه‌ها و شرایط ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. نشانه‌های ظهور چه پدیده‌هایی هستند؟ شرایط ظهور كدامند؟ شباهت این‌دو در چیست؟ كاركردهای آن‌ها چیست؟ تقسیمات آن كدام است؟ كدام تحقق یافته و كدام هنوز شكل واقعیت به خود نگرفته‌اند؟ و سؤالاتی از این دست، پرسش‌هایی هستند كه معمولاً در ذهن عموم مردم وجود دارد. ما در سلسله مقالاتی خواهیم كوشید تا حد ممكن به این پرسش‌ها پاسخ دهیم.

مفهوم علایم ظهور

در كتاب‌های حدیثی كه با موضوع حوادث و نشانه‌های آخرالزمان، از جمله نشانه‌های ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نگاشته شده است، غالباً سه واژه «فتن»، «ملاحم» و «علایم» بسیار به كار رفته است.

«فتن» جمع فتنه و فتنه در اصل به معنای جداسازی طلای خالص از ناخالص است؛ ولی در معانی امتحان، سختی و بلا هم به كار رفته است. واژه فتن، از این رو برای حوادث و نشانه‌های آخرالزمان انتخاب شده است كه پیامبر اكرم صل الله علیه و آله و سلم در فرمایش‌های خود درباره نشانه‌های آخرالزمان، از بحران‌ها، حوادث تلخ و ناخوشایند زیادی كه در آخرالزمان رخ خواهد داد، سخن به میان آورده‌اند.

واژه دوم واژه «ملاحم» است كه جمع ملحمه و به معنای جنگ‌ها و كشتارها است. باز از آن‌جا كه در پیش‌گویی‌های پیامبر اكرم صل الله علیه و آله و سلم و پیشوایان معصوم علیهم السلام از جنگ‌ها و كشتارهای فراوانی كه در آخرالزمان رخ می‌دهد سخن گفته شده است به نشانه‌های آخرالزمان« ملاحم »اطلاق شده است.

بسیاری از محدثان عنوان «الفتن» و «الملاحم» را بر كتاب‌های خود كه درباره نشانه‌ها و حوادث آخرالزمان است، نهاده‌اند. البته عنوان «الفتن» بیشتر میان اهل سنت رواج دارد و عنوان «الملاحم» میان دانشمندان شیعه. برای نمونه از این دو دسته كتاب می‌توان به كتاب الفتن نعیم بن حماد (متوفای 229 ق یعنی26سال پیش از تولد امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف) الفتن ابوعمر دانی، الفتن سلیلی، و الفتن ابو نعیم اصفهانی و الملاحم ابن منادی، الملاحم فضل بن شاذان، و الملاحم حسن بن سعید اشاره كرد.

سومین واژ‌ه‌ای كه در احادیث، كاربرد زیادی دارد، واژه علائم الظهور است. علامت، به معنای نشانه است وعلائم الظهور، یعنی نشانه‌هایی كه بر نزدیك شدن یا تحقیق یافتن ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دلالت دارند ؛البته بخش نخست ، یعنی نشانه‌هایی كه از نزدیك شدن ظهور گزارش می‌دهند، غالب نشانه‌های ظهور را تشكیل می‌دهد؛ اما كاركرد پاره‌ای دیگر از نشانه‌های ظهور گزارشگری از اصل تحقق ظهور است؛ یعنی مردم به كمك آن‌ها به وقوع ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف پی خواهند برد.

مفهوم شرایط ظهور

گاهی پیدایش معلول از علّت بر حالت یا كیفیت خاصی متوقف است. در این صورت، علّت را مقتضی و سبب ما و كیفیت و حالت لازم را شرط می‌نامند. این، تعریف فلسفی شرط است؛ اما مراد ما از شرایط ظهور، پدیده‌هایی است كه ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف متوقف بر آن‌ها است، به گونه‌ای كه بدون تحقق آن پدیده‌ها، ظهور رخ نخواهد داد.

برای توضیح مفهوم شرایط ظهور و تشخیص آن از علایم ظهور، می‌توان از این مثال ساده بهره گرفت:

بیماری را تصور كنید كه در اثر بیماری درجه حرارت بدنش بالا رفته و به اصطلاح تب كرده است. اگر دكتر برای بهبودی وی دارویی تجویز كند و در اثر آن حرارت بدن به وضع طبیعی خود برگردد و به اصطلاح تب بیمار قطع شود، آن چه علت اصلی بهبودی است دارو و خواص درونی آن است و نه پایین آمدن درجه حرارت بدن، طبیعی شدن حرارت بدن تنها نشانه و علامت بهبودی فرد بیمار است. علایم و شرایط ظهور نیز همین گونه هستند. علایم ظهور، هیچ نقشی در تحقق ظهور ندارند و كاركردشان گزارشگری و حكایتگری از نزدیك‌تر شدن ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است؛ بر خلاف شرایط ظهور كه رابطه آن‌ها با ظهور، رابطه علّی، معلولی و سببی، مسببی است و تحقق ظهور، در گرو فراهم شدن آن شرایط و زمینه‌ها است؛ به گونه‌ای كه با وجود آن‌ها، ظهور محقق خواهد شد و با فقدان آن‌ها، ظهور به تأخیر خواهد افتاد.

نصرت الله..ایتی ـ دوماهنامه امان شماره 6