از اتفاقات تلخ که پس از رحلت پیامبر اتفاق افتاد حادثه سقیفه بنی ساعده بود که با منع پخش خبر رحلت پیامبر و بیعت شتابزده بوقوع پیوست و با جلوگیری از ورود و خروج مردم از مدینه توانستند با زور و کشتار از مردم بیعت بگیرند. با تهاجم به خانه فاطمه زهرا و سوزاندن درب خانه حضرت، امام علی علیه السلام را به اجبار به بیعت با خلیفه کشاندند. آخرین حلقۀ این حوادث جمع‌آوری و سوزاندن احادیث پیامبر بود.
این کتاب در 6 فصل تنظیم شده است در فصل اول ویژگی‌های غدیر خم بیان شده است.
ویژگی اول این حماسه، اجتماعی بی‌همانند است چراکه اولا از سراسر بلاد اسلامی در این اجتماع حضور داشتند ثانیا جاذبه معنوی حاضران در غدیر که پس از انجام مراسم حج حاضر بودند و ثالثا هدف از این اجتماع انگیزه‌ای الهی بود نه مادی و سیاسی.
ویژگی دوم حماسه غدیر، فراوانی و انبوه حاضران بود تعداد جمعیت را مورخان بین 90 هزار تا 120 هزار نفر نقل کرده‌اند.
در ویژگی سوم بیعت عمومی و همگانی برای ولایت و رهبری حضرت علی علیه السلام تحقق یافت. کیفیت والای این حماسه چهارمین ویژگی این حادثه مهم بود. یعنی در حضور پیامبر و با نظارت پیک وحی و در آخرین سفر حج پیامبر در روز روشن و با اعلام عمومی و رسمی و با آگاهاندن مسلمانان با ایراد خطبه، فرمان بیعت با حضرت علی علیه السلام صادر شد. ویژگی پنجم غدیر، صراحت در گفتار است. چراکه سخنان پیامبر از چند زاویه قابل توجه است.
1. اعلان نزول پیک وحی برای معرفی امامت 2. علل صبر و انتظار پیامبر 3. اعلام ولایت عمومی و جهانی امیرالمومنین 4. یادآوری لیاقت‌ها و ویژگی‌های علی علیه السلام 5. تکمیل دین با ولایت علی علیه السلام 6. افشای چهره واقعی دشمنان علی علیه السلام 7. هشدار به قدرت طلبان منتظر فرصت. 8. مسئولیت همگانی تبلیغ 9. دعا و درخواست از خدا 10. فرمان بیعت عمومی.
ششمین ویژگی حماسه غدیر، گواهی حاضران در صحنه غدیر است که در کتب تاریخ 146 نفر از اصحاب و یاران پیامبر به این حقیقت تاریخی اذعان کرده‌اند. آخرین ویژگی حماسه غدیر، راویان فراوان این حدیث است که از قرن اول تاکنون حدود 514 نفر به ذکر حدیث غدیر پرداخته‌اند که اسامی آنان در کتاب بیان شده است.
فصل 2
در فصل دوم پس از ذکر انواع گرایش‌ها و خواسته‌ها برای مسلمان شدن مردم به ذکر توطئه‌های آشکار مخالفان می‌پردازد.
از علل گرایش مردم به اسلام، رونق اسلام و خبر کاهنان و کلام ساحران و ستاره‌شناسان و علمای یهود و راهبان مسیحی به پیروزی مطلق پیامبر نام برده شده است.
گروهی با اخلاص و یقین ایمان آوردند گروهی جذب رونق بازار اسلام شدند و برخی بخاطر پیروزی پیامبر بر عرب بدنبال پیامبر و هجرت او بودند برخی دیگر بخاطر ستم قریشیان به پیامبر پناه آوردند و بعضی هم همواره بر سر دوراهی قرار گرفته دستی برای بیعت و پایی برای فرار آماده داشتند. یاران پیامبر هم در یک ردیف نبودند حضرت علی علیه السلام در خطبه 210 اصحاب پیامبر را به 4 قسم منافق، خطاکاران، اهل شبهه، صادقون حافظون تقسیم کرده‌اند.
پس از حادثه غدیر چندین توطئه از سوی مخالفان جانشینی حضرت علی علیه السلام اتفاق افتاد که همگی به شکست انجامید.
در همان لحظات پس از ایراد خطبه پیامبر، مخالفت علنی برخی آشکار شد حارث بن نعمان فهری که حاضر به پذیرش امامت مولی علی علیه السلام نبود از خدا خواست تا سنگی از آسمان نازل شود و همانجا خداوند عذاب خود را نازل کرد.
ترور نافرجام، نقشه مهم مخالفان بود که قصد داشتند در مسیر راه در محلی بنام عقبه که راهی کوهستانی است شتر پیامبر را رم دهند.
توطئه از سوی فرشته وحی به پیامبر خبر داده شد این عده بدستور پیامبر به وسیله حذیفه بن یمان و عمار یاسر شناخته شدند. اسامی 13 نفرۀ آن‌ها در این کتاب ذکر شده است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم برای گوشمالی دادن به بعضی از اصحاب وقتی که وارد مدینه شدند به خانه ام سلمه رفتند و تا یکماه به منزل عایشه و حفصه نرفتند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در حضور همسران خود به حضرت علی علیه السلام فرمودند یا علی اختیار زنان پس از من با توست اگر مخالفت نمودند آن‌ها را اخراج کن. حادثه دیگر طومار نفرین شده‌ای است که به خط سعید بن عاص نوشته شد و افرادی چون ابو سفیان و معاویه آن را امضا کردند.
فصل 3 واقع‌نگری پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پس از حماسه غدیر
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم پس از حماسه غدیر به راهکارهای اساسی دست زد اولا تدارک لشکر اسامه بن زید را دید و فرمود: «که هر کس از جِیش اسامه تخلف کند مورد لعن خدا است». اما عده‌ای از اصحاب بخاطر جوانی فرمانده و خبرهایی در مورد بیماری پیامبر از حضور در سپاه اسامه خودداری کردند. دومین احتیاطی که پیامبر انجام داد فرمان آوردن قلم و دوات بود که با توهین یکی از اصحاب به نتیجه نرسید. سومین احتیاط سخنرانی‌ها و هشدارهایی بود که حضرت در مناسبت‌های مختلف ایراد کردند.
چهارمین احتیاط جلوگیری از نقشه‌های سیاسی بود. بعضی از اصحاب می‌خواستند تا بجای پیامبر امامت مسجد را بر عهده بگیرند که حضرت شخصا وارد مسجد شد و ایشان را کنار زد.
از اتفاقات تلخ که پس از رحلت پیامبر اتفاق افتاد حادثه سقیفه بنی ساعده بود که با منع پخش خبر رحلت پیامبر و بیعت شتابزده بوقوع پیوست و با جلوگیری از ورود و خروج مردم از مدینه توانستند با زور و کشتار از مردم بیعت بگیرند. با تهاجم به خانه فاطمه زهرا و سوزاندن درب خانه حضرت، امام علی علیه السلام را به اجبار به بیعت با خلیفه کشاندند. آخرین حلقۀ این حوادث جمع‌آوری و سوزاندن احادیث پیامبر بود.
فصل 4 حضرت فاطمه و ارزش والای غدیر
فاطمه زهرا علیها السلام یادآوری حماسه غدیر را ضروری دانست و در جمع مهاجر و انصار و جمع بانوان عیادت کننده و... از حادثه غدیر خم سخن گفت.
فصل 5 روش استفاده از حدیث غدیر
در شرایط حساس مدینه و پس از ماجرای سقیفه که همه لب فروبستند و همه دست از حمایت مولی علی علیه السلام شسته بودند این فاطمه زهرا علیها السلام بود که حدیث غدیر را در همه جا مطرح می‌فرمود و بارها به مردم ساکت و بی‌تفاوت و هراسناک مدینه می‌فرمود: « آیا قول پیامبر را در روز غدیر خم که فرمود هرکس من مولا ورهبر اویم پس علی مولی اوست را فراموش کرده‌اید؟» حضرت زهرا علیها السلام با یاد حماسه غدیر به افشای دشمنان می‌پرداخت و مردم مدینه را نسبت به سکوتی که کرده‌اند و از یاری حضرت علی علیه السلام سرباز زده‌اند ، مورد سرزنش قرار می‌داد.
در کنار اقدامات حضرت فاطمه علیها السلام ،حضرت علی علیه السلام نیز در موقعیت‌های مختلف، مانند روز شوری که مردم به دیگران روی آوردند و در روز جنگ جمل در بصره از مردم دربارة حادثه غدیر سؤال کردند تا کسی حادثه غدیر را فراموش نکند. حماسه غدیر آن قدر والاست که دشمنان امام نیز دربحث و مناظرۀ خود از آن یاد می‌کردند مانند عمروعاص برای غلبه بر معاویه، عمربن عبدالعزیز برای پیروزی بر مخالفان و مأمون برای پاسخ دادن به علمای فرق اسلامی.
فصل 6 خطبه پیامبر در روز غدیر
بخاطر اهمیت حادثه غدیر در این فصل مؤلف خطبه مهم پیامبر در روز غدیر را به همراه ترجمۀ آن آورده است.
نکته:جالب این است که درخطبه غدیر،پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درچند فراز، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را به عنوان آخرین اوصیأ خود و کسی که ظلم و ستم را از بین می برد معرفی نموده است .
محمد جواد کمار ـ دوماهنامه امان شماره 8
