نشریه امان

در گذشته به پیشینه راه اندازی بی‌بی‌سی و به بخشی از توطئه‌های این رسانه بین المللی اشاره شد. در ادامه می‌خواهیم به موضع‌گیری‌های دور از واقعیت این رسانه، درباره مهدویت بپردازیم.
با كمی بررسی می‌فهمیم، بیشترین حجم گزارش‌ها و مقاله‌های منتشر شده، در میان رسانه‌های بین المللی غرب درباره مهدویت از سوی بی‌بی‌سی انجام شده است؛ در این‌جا به بخشی از دیدگاه‌های بی‌بی‌سی در ارائه و شناساندن تفكر مهدویت و سم‌پاشی‌های این رسانه، نسبت به مهدویت اشاره می‌كنیم كه خواننده محترم از لابه‌لای آن به موضع‌گیری و تلاش‌های ضد مذهبی و ضد معنوی رسانه‌های غربی، از جمله بی‌بی‌سی نسبت به اسلام، تشیع و ایران اسلامی پی می‌برد.
تعریف‌های جدید
در یكی از گزارش‌ها به قلم جمشید برزگر، گزارشگر و مفسّر بخش فارسی بی‌بی‌سی ـ كه در نوامبر سال 2005 با نام «تعاریف و جلوه‌های تازه مهدویت در جمهوری اسلامی» منتشر شده است ـ موضوع مهدویت و توجه به آن از موضوع های جدید دانسته شده كه بعد از انقلاب اسلامی به آن توجه شده است، در حالی‌كه به اعتقاد معماران انقلاب اسلامی؛ مهدویت، از عوامل اصلی جهت دهنده و زیربنای انقلاب اسلامی بوده است.
در ادامه این گزارش، نویسنده، توجه به مسجد مقدس جمكران را به بعد از انقلاب نسبت می‌دهد و می‌نویسد: باورهای مربوط به مسجد جمكران را بیشتر دانشمندان دینی به رسمیت نشناخته‌اند با این همه، این مسجد، اکنون موقعیتی منحصر به فرد پیدا کرده و یکی از شلوغ‌ترین مکان‌های مذهبی در ایران است.
بر خلاف این ادعا از گذشته‌های بسیار دور، دانشمندان بزرگ شیعه به این مسجد توجه داشته‌اند و داستان‌های بسیاری از حضور آن‌ها در این مسجد مقدس، ثبت شده است و هیچ كدام از اندیشمندان، وجود این مسجد و اعتبار آن را رد نكرده‌اند.
نویسنده با اشاره به رواج برخی خرافات درباره مهدویت، توجه سیاستمداران و نظام جمهوری اسلامی را عامل نشر خرافات می‌داند و می‌نویسد: شماری از منتقدان، رویکردهای تازه گسترش یافته درباره مهدویت و سیاست و حکومت جمهوری اسلامی را مسبب رواج این باورها می‌دانند با ژست دایه‌ای دلسوزتر از مادر و تأکید می‌کنند، پیامد چنین امری در نهایت سست شدن ایمان و باور مذهبی مردم خواهد بود و به چیزی جز جایگاه مذهب در جامعه آسیب وارد نمی‌كند.
آوردن نظر منتقدانی كه نامی از آن‌ها به میان نمی‌آید و نگفتن نظر موافقان، این ذهنیت را ایجاد می‌كند كه این، دیدگاه همین مفسر و حامیان او است. شیوه بیان چند‌پهلوی مطلب و ارائه دیدگاه رسانه یاد شده، از زبان گروه‌های نامعلوم، از روش‌هایی است كه این رسانه‌ها برای سم پاشی‌های سیاسی و مذهبی خود استفاده می‌كنند در حالی كه اگر این مفسر و مفسران دیگر این رسانه‌ها، به تاریخ توجهی می‌كردند، متوجه می‌شدند، انحراف‌های بزرگی مانند بابیت ـ كه به دلیل تمسك به خرافات و سوء استفاده از معارف مهدویت به وجود آمد ـ به علت نبود آگاهی مردم و حمایت‌های مالی استعمارگران خارجی بود در حالی كه توجه سیاستمداران به مهدویت، در جمهوری اسلامی پیش از انقلاب، منجر به انقلاب اسلامی شد و بعد از انقلاب، حركت بزرگ مبارزه با استكبار جهانی را به وجود آورد.
در این گزارش، فعالیت‌های انجام شده، در حوزه مهدویت به دو گروه، تقسیم شده است: انجمن حجتیه و گروه جدیدی که پیشینه امنیتی و اطلاعاتی دارند با دولت جدید مرتبط هستند و بدون درك ریشه‌داری موضوع مهدویت در باورهای شیعی و كاركرد مهدویت در ساختار تشیع، برخی شایعات درباره ارتباط دولت نهم با مهدویت را مبنا قرار داده‌اند و تلاش می‌كنند، سوء استفاده سیاسیون از مهدویت را القاء نمایند.
پژوهشگران بی‌پژوهش
«موج تازه گرایش به مهدویت در ایران و ریشه‌های آن» نام پژوهشی است كه به قلم مهدی خلجی در بی‌بی‌سی منتشر شده است، این پژوهشگر با اشاره به توجه نسل جوان ایران به شعایر دینی و آیین‌های مذهبی به‌ویژه درباره امام دوازدهم ادعا می‌كند: افزایش رویکرد جامعه جوان ایران به آیین‌های دینی به‌ویژه آداب و شعایر مربوط به امام دوازدهم شیعیان در سال‌های اخیر، نشانه‌‌ای بر روند رو به رشد عرفی‌ شدن (جداشدن نهادهای دینی از نهادهای حکومتی) جامعه و فاصله گرفتن آن از ایدئولوژی اسلامی ارزیابی می‌شود.
این نظریه، نمونه‌ای از نظریات بی‌پایه‌ای است كه برخی نظریه‌پردازان رسانه‌های غرب منتشر می‌كنند، بدون این‌كه پژوهشی درباره آن انجام داده باشند. از طرف دیگر به اعتقاد بسیاری از بزرگان دین از جمله معمار بزرگ انقلاب، شعایر دینی، اسلام و انقلاب را زنده نگه داشته‌اند و ایدولوژی اسلامی در كنار همین شعایر و آیین‌ها مانند عاشورا، گسترش پیدا كرده و میان مردم ریشه گرفته است.
در بخشی از این پژوهش با نام «مسجد جمکران، نقطه آغاز» نویسنده مدعی است، رواج تفكر مهدویت از مسجد جمكران شروع شده و امروزه در ایران به این گستردگی رسیده است. در ادامه، نویسنده تلاش می‌كند با القای این موضوع ـ كه این مسجد بر اساس خواب و خرافات، بنا شده است ـ در باورهای امروز شیعیان درباره مهدویت، خلل وارد كند. پژوهشگر بی‌بی‌سی می‌نویسد: مسجد جمکران ـ که در روستایی به همین نام در نزدیکی شهر قم قرار دارد ـ بر پایه خواب یکی از اهالی این روستا، ساخته شده است و در آن، چاهی وجود دارد که برخی مردم با طی مراحلی، عریضه خود به امام زمان را درون چاه می‌اندازند به این امید که وی، آن‌ها را بخواند و حاجت نویسندگان نامه را روا کند.
اگر این پژوهشگر به یكی از كتاب‌هایی مراجعه می‌كرد كه درباره تاریخچه مسجد مقدس جمكران نوشته شده است، متوجه می‌شد، كه این جریان در در خواب بلكه در بیداری اتفاق افتاده است.
جالب است، این نویسندگان و گزارشگران بدون اشاره به ماهیت مسجد بودنِ مسجد مقدس جمكران ـ كه زایران در آن نماز امام زمان(عج) را به‌جا می‌آوردند و آثار تربیتی مهمی كه این مسجد دارد ـ نظر خود را به چاه این مسجد معطوف می‌كنند كه در برابر اهمیت مسجد، اعمال و نماز و آثار آن، اهمیتی ندارد.
این پژوهشگر در ادامه با اشاره به تاریخچه‌ای خود ساخته از توجه به مهدویت در طول تاریخ، بابیت و بهاییت را در جایگاه مذهب معرفی می‌كند و آن را از عوامل توجه به مهدویت در دوره قاجاریه می‌شمارد در حالی كه بابیت و بهاییت به اعتقاد بزرگان شیعه، انحراف و سوء استفاده از موضوع مهدویت بود كه استعمارگرانی مانند انگلیس و روسیه به آن دامن زده، از آن حمایت كردند و اكنون بهاییت با حمایت صهیونیست‌های اشغالگر فعالیت می‌كند.
این پژوهشگر در ادامه با اشاره به کارکرد سیاسی پدیده «آخرالزمان» بدون درك نیاز بشر امروز به موضوع موعودگرایی در جهان به ویژه در غرب ـ كه منجر به توجه ویژه غرب به آخرالزمان شده است ـ توجه به این موضوع را در ایران، ضعف و سقوط حكومت‌ها دانسته و گفته است: از نظر تاریخی، مسأله «آخرالزمان»، تلاش برای انطباق دوران معاصر بر آن و پیوستن حکومت موجود به حکومت امام دوازدهم در دوره‌‌هایی رواج یافته است که اقتدار حکومت ضعیف بوده است و مشروع بودن آن، جای تردید دارد در حالی كه توجه به موضوع مهدویت و مبانی فكری شیعه، باعث آگاهی و هماهنگی مردم ایران شده و موجب شكل گیری نظام جمهوری اسلامی، قدرت گرفتن آن و تاثیر بسیارش در معادله‌های بین المللی شده است.
این پژوهشگر، اعتقاد مردم ایران به‌ویژه جوانان به مهدویت را دلیل سرخوردگی آن‌ها می‌داند و می‌نویسد: شاید گرایش مردم به‌ویژه جوانان به تفسیر ویژه‌ای از مهدویت، نشانه پیشرفت فرایند عرفی ‌شدن باشد؛ ولی این شرایط موجود، نوعی سرخوردگی است و ممكن نیست، جامعه را از درون به مرحله سیاسی تازه‌‌ای وارد کند.
این تفسیر در حالی است كه بعد از انقلاب اسلامی، تفكر مهدویت در جایگاه راهكاری مؤثر، به جهان شناسانده شده است و در بحران اندیشه‌های به بن‌بست رسیده غرب، روشی برای نجات بشریت از بن‌بست پوچی ارائه می‌كند.
این نویسنده بدون درك مهدویت، با نگاهی جامعه شناسانه به گسترش توجه به مهدویت در جامعه ایران (بدون در نظر گرفتن گسترش موعودگرایی در جهان امروز ) ، امیدِ ساخته شدن مدینه فاضله مهدوی را ـ كه از ابتدای اسلام مطرح شده است ـ از نشانه‌های پوچی جوانان ایرانی می‌داند در حالی كه مهدویت در تاریخ و موعودگرایی در هر جای جهان، نشانه امید و پوپایی بوده است، جالب است، این پژوهشگران به نقش مهدویت در شكل‌گیری انقلاب اسلامی ایران اعتراف می‌كنند و اكنون بر پایه توهم‌های خود، همین تفكر را سبب پوچی جوانان این سرزمین و این انقلاب می‌شمارند.
كوته‌بینان
در گزارشی كه به قلم تام پورتئوس در بی‌بی‌سی منتشر شده است، نویسنده با هدف كشف «ارتباط انتخاب محمود احمدی نژاد به ریاست جمهوری و اعتقاد رو به گسترش ایرانیان به ظهور نزدیك امام زمان» سفری به ایران كرده و از مسجد مقدس جمكران دیدار كرده است، این گزارشگر بعد از توصیفاتی از فضای این مسجد به موضوع اعتقاد مردم به مهدویت پرداخته و نخست با اشاره به گروه انحرافی انجمن حجتیه بدون ارائه هیچ مدركی، مسؤولان نظام را از اعضای این گروه شمرده است و گمان كرده، هر كسی درباره اندیشه مهدویت فعال باشد، یكی از اعضای انجمن حجتیه است، این گزارشگر با اتهام رابطه جذب رأی مردم به دكتر احمدی نژاد و ارتباط آن با اندیشه‌های رئیس جمهور درباره مهدویت، گفت‌‌و‌‌گو و ارائه این تفكر ناب را به جهانیان، نوعی فریب مردم می‌داند در حالی كه این تفكر در وجود هر شیعه‌ای، ریشه دوانیده است و مهدویت، یكی از اركان شیعه است.
این گزارشگر مدعی است: در سال‌های اخیر، اعتقاد به بازگشت امام غایب به سرعت میان همه مردم رشد کرده است.
اگر این گزارشگر در دوران دفاع مقدس اواخر انقلاب و یا پیش از انقلاب به ایران می‌آمد و رابطه تفكر مهدویت را با انقلاب اسلامی و بسیاری از باورها و اعتقادات مردم شیعه جهان بررسی می‌كرد به نتایج بسیار جالب‌تری می‌رسید و متوجه می‌شد، این تفكر در همه رویدادهای سازنده شیعیان جهان، تاثیر مستقیمی داشته است.
مواردی كه در این‌جا آمد، بخشی از دروغ پردازی‌ها و سم پاشی‌های بنگاه سخن پراكنی انگلستان است كه در چند سال گذشته، تلاش كرده است با استفاده ابزاری از مهدویت، افزون بر تحلیل‌های مغرضانه درباره سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی ایران، اطلاعات نادرست و دروغین درباره مهدویت به مخاطبان خود ارائه دهد و به اندازه خود از گسترش اندیشه‌های مهدویت ـ كه اكنون بسیار مورد توجه اندیشمندان غربی قرار گرفته است ـ جلوگیری كند.
توجه ویژه اندیشمندانی مانند میشل فوكو ـ كه از فیلسوفان معروف فرانسوی است ـ به موضوع انقلاب اسلامی در ایران و ریشه‌های آن ـ كه مهدویت را یكی از عوامل سازنده این انقلاب بیان می‌كند و تفكر شیعه را ابزاری كارآمد در به وجود آوردن سیاست معنویت در برابر سیاست سكولار غرب در جهان می‌داند ـ هراس سردمداران سرمایه‌داری غرب را از گسترش اندیشه‌های استكبار‌ستیز مهدویت بر‌انگیخته است كه نتیجه‌اش، برخوردهای گوناگون با این اندیشه از رسانه‌های گوناگون مانند فیلم‌های سینمایی، گزارش‌های تلویزیونی، سایت‌های اینترنتی و ...بوده است.
باید توجه داشته باشیم‌كه، پژوهشگران، مفسران و گزارشگران این رسانه‌ها، امكان دسترسی به همه اطلاعات لازم درباره اندیشه‌های شیعه را دارند با این حال با وارونه جلوه دادن و دروغ پردازی تلاش می‌كنند، اندیشه‌ای مسخ شده را به نام اندیشه تشیع منتشر نمایند.

علی محمدپور ـ دوماهنامه امان شماره 14