نشریه امان

قسمت دوم
در شماره گذشته، وفاداری به اسلام، التزام و اعتماد به ولایت كه از جمله صلاحیت‌ها، وظایف و بایسته‌های یك منتظر است، مطرح شد و در این قسمت برخی دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد:
3. ساده زیستی
گرفتار جاذبه‌های دنیایی و تجملات زندگی مادی شدن از آفات اصلی‌ای است كه هر كارگزار و كارفرما و هر مدیر و غیر مدیر را تهدید می‌كند تا جایی كه در مقابل دعوت پسر پیامبر به راحتی جواب رد می‌دهند و شانه از هر مسؤولیتی خالی می‌كنند. ما در تاریخ شاهد نامه‌های كثیری از طرف مردم كوفه به امام حسین علیه السلام هستیم ولی به خاطر علاقه به زخارف دنیا و تعلقات قلبی به مال و منال و جاه و مقام از شركت در جهاد در ركاب امام حسین علیه السلام شانه خالی می‌كنند.
كسی كه اسیر هواهای پست نفسانی و حیوانی بوده چگونه می‌تواند شتر افسار گسیخته خود را به منزلگاه قناعت و ساده زیستن مهار كند، قلبی كه به منال و جاه و مقام دنیا تعلق پیدا كرد چگونه می‌تواند درد و رنج محرومان را درك كند و به فكر رفع محرومیت‌های آنان باشد، چگونه می‌تواند زمینه‌سازی كند برای ظهورحكومت مستضعفان كه در قرآن به آن بشارت داده شده است. مستضعفانند كه درد و رنج مستضعفان و محرومان را می‌دانند نه مستكبران. در دنیای امروز چگونه می‌توان بر هواهای نفسانی و حیوانی غلبه كرد، غیر از این‌كه ساده زیستی دوای درد این همه حرص و ولع و طمع است و یك منتظر می‌بایست در این صراط قرار بگیرد تا زمینه ظهور حكومت مستضعفان بر مستكبران فراهم آید.
منتظران حكومت عدل الهی در زندگی عملی خود می‌بایست، ساده‌زیستی را به نمایش بگذارند تا هم درد و رنج محرومان را درك كنند و به فكر رفع گرفتاری و محرومیت‌های آنان باشند و هم بتوانند به عنوان یك كارگزار مصلح در جامعه‌ای اسلامی مورد خطاب كلام امام علی علیه السلام قرار گیرند.
امام خطاب به مالك اشتر می‌فرماید: «فإنهم ... أقلُّ فی المطامع إشراقاً»؛ آن‌ها (كارگزاران مصلح) از نظر روش اجتماعی، دارای كمترین طمع هستند.4
امام خمینی(ره) (خطاب به نمایندگان مجلس سوم) می‌فرماید:
«آن‌ها كه اسیر هواهای نفسانی و حیوانی بوده و هستند، برای حفظ یا رسیدن به آن، تن به هر ذلت و خواری می‌دهند و در مقابل زور و قدرت‌های شیطانی، خاضع و نسبت به توده‌های ضعیف، ستمكار و زورگو هستند؛ ولی وارستگان به خلاف آنانند».5
منتظر واقعی كسی است كه دنبال راحت‌طلبی نباشد مانند مرحوم مدرس وقتی خانه‌ای 30 و 35 ریالی برایش گرفتند خانه 30ریالی ندیده را گرفت. وقتی گفتند «خانه 35 ریالی راحت‌تر است چرا آن را نمی‌گیری؟» فرمود: «چیزی كه استقلال، عقیده و اراده را مورد تهدید قرار می‌دهد «نیاز» است. من نمی‌خواهم به كسی احتیاج پیدا كنم، من به اندازه دارایی خود و در حد توان خویش باید اتاق اجاره كنم، می‌خواهم محتاج مردم نباشم، احتیاج به پول، نوكری می‌آورد. من می‌خواهم زبانم برای بیان حقایق و دفاع از مردم محروم و مظلوم، آزاد باشد».6
شهید مدرس نمونه واقعی یك منتظر مصلح است كه به عنوان سمبل و افتخار تاریخ ما برگزیده شده برای نسل‌های آینده و منتظران آینده؛ چرا كه او مصداق این سخن امام علی علیه السلام است كه فرمود «لا یكون الرجل سید قومه حتی لایبالی إی ثوبیه لبس». «آدمی آقا و سید اجتماع خود نمی‌باشد، مگر این‌كه (زندگی ساده‌ای داشته باشد تا آن‌جا كه) برایش فرق نكند، (در برابر لباس اشراف و فخر فروشان) چه لباسی بپوشد».7
كسی كه تقوای لازم را ندارد و اهل معنویات نیست و اهل دنیا است و فقط برای نام و نشان و استفاده‌های شخصی، تلاش می‌كند، او لایق نیست در ركاب امام حسین علیه السلام و امام زمان(عج) باشد یا جزء زمینه‌سازان ظهور باشد.
4. تعهد
تعهد به معنای پافشاری بر اصول و آرمان‌های اسلامی و پای‌بندی به آن‌هاست. لازمه تعهد عملی، پاسداری از ارزش‌های اسلام و دین مبین اسلام است و باعث پیاده شدن اسلام حقیقی است. بنابراین اشخاصی كه متعهد هستند در صراط مستقیم انسانیت هستند نمونه بی‌تعهدی یاران امام علی علیه السلام در جنگ صفین در صفحات ماندگار تاریخ نقش بسته و نمونه عمل به تعهد 72 یار امام حسین علیه السلام در شب عاشورا را هم تاریخ ناقل آن‌ها است. وقتی امام فرمود: «من بیعت خود را از گردن همه برداشتم از تاریكی شب استفاده كنید و بروید». گریه و زاری آن‌ها بلند شد. به عنوان نمونه مسلم بن عوسجه بعد از بیانی طولانی می‌فرماید: «... به خدا سوگند اگر بدانم كه كشته می‌شوم و زنده می‌شوم و سپس كشته می‌شوم و سوخته می‌شوم و خاكسترم را باد می‌دهند و هفتاد بار چنان كنند، از تو جدا نشوم تا در آستانت بمیرم...».
یك منتظر می‌بایست به چنین شناخت و معرفت و وفاداری برسد كه به عهد خود در قبال رهبر خود در سخترین شرائط این‌گونه عمل كند، شرائط و زمانه‌ها گوناگون است یك وقت در حضور امام، یك وقت در غیاب امام، باید با انواع طاغوتیان و وسایل گمراه‌كننده‌شان مبارزه كرد و مقاومت نمود و به این كشتی یاری رساند كه از تیررس نااهلان در امان بماند یك وقتی شمشیر است یك وقتی انواع سی دی و ماهواره و اینترنت و شبكه‌های مبتذل و انحرافی است. باید تا پای جان ایستاد و به دیگران هم در این راه یاری رساند. نباید با اشعاری همچون « اگر خواهی نشوی رسوا همرنگ جماعت شو» میدان را خالی كرد جماعت یزید كجا و یاران امام حسین كجا، 72 نفر تن به این شعارها ندادند بلكه شعار آن‌ها «هیهات منّا الذله» در دل و جان تاریخ نقش گرفت و مثل نور درخشان خورشید، طلایه‌دار راه رهروان است كه منتظران می‌بایست خود را به این چراغ برسانند تا راه را گم نكنند چرا كه راه حسین علیه السلام و مهدی(عج) یكی است.
5. تخصص و تجربه
تخصص و تجربه چیز‌هایی است كه در طول تاریخ مورد بهره‌برداری قرار گرفته است حتی در میدان جنگ و برای مقابله با دشمن از این‌ها استفاده شده و می‌توان گفت جنگ و جهاد هم بدون این‌ها دچار تزلزل و شكست می‌شود. به طوری كه در تاریخ می‌خوانیم حضرت رسول صلی الله عیله و آله برای جلوگیری از ویرانی مدینه نظر سلمان فارسی را برگزید و اطراف شهر را خندق زد و در كربلا هم امام حسین علیه السلام با مشورت و كمك یاران اطراف خیمه‌ها را خندق و پر از خار و خاشاك كرد برای جلوگیری از دشمن. در داستان موسی و دختران شعیب به ارزش تعهد و تخصص اشاره شده است: «یا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِی الْأَمِینُ»8 ای پدر او را به خدمت اجیر كن كه بهترین كارگزار و خدمت‌گزار (انسان) توانمند و امین است.
حضرت یوسف هنگامی كه به مقام وزارت اقتصاد مصر رسید، در بیان جایگاه خود فرمود: «اجْعَلْنِی عَلَى خَزَآئِنِ الأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ»؛9 مرا بر خزانه‌های این سرزمین بگمار كه من نگهبانی امین و دانا هستم. همچنین یكی از حاضران در پاسخ سلیمان فرمود: «أَنَا آتِیكَ بِهِ قَبْلَ أَن تَقُومَ مِن مَّقَامِكَ إِنِّی عَلَیهِ لَقَوِی أَمِینٌ»؛10 من آن را قبل از آن‌كه از مكانت به پا خیزی، برایت مهیا می‌سازم همانا من بر این كار، توانا و امین هستم.
همراهی دو واژه «قوی» و «امین» در این آیات این نكته را می‌رساند كه تخصص به تنهایی كافی نیست، بلكه امانت و تعهد نیز از شروط یك كارگزار مصلح است. بنابراین قرآن كریم، همراهی تخصص و تعهد و تجربه را در كوچكترین كارها تا حساس‌ترین كارها را لازم می‌داند. با توجه به همین است كه امام علی علیه السلام در عهد‌نامه مالك اشتر می‌فرماید: «أنظر فی امور عًمّالك ... و تَوَخَّ منهم اهل التجربه و الحیاء»؛11 در كارهای كارگزارانت اندیشه كن ... و افراد با تجربه و با حیا را از میان آنان برگزین.
در همین باره امام صادق علیه السلام نیز می‌فرماید: «العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوّابس»؛ كسی كه آگاه به زمان خود باشد، مشتبهات بر او حمله‌ور نخواهد شد.12
آیا غیر از این است كه كارگزاران امام زمان(عج) در عصر حكومت باید این خصوصیات را داشته باشند تا آقا امام زمان، آن‌ها را برگزیند و به آن‌ها مسؤولیت دهد؟ آیا غیر از این است كه منتظران حكومت منجی بشریت، باید خود را به این صفات آراسته كنند و روز به روز در این زمینه سعی و تلاش و برنامه‌ریزی كنند؟ آیا غیر از این است كه در كنار تخصص در محیط‌های آموزشی و پژوهشی باید اخلاق و تعهد را هم رشد داد و زمینه را برای پدیدار شدن منتظران و حتی جامعه منتظر همراه با تخصص و تعهد فراهم كرد؟
ادامه دارد






پی‌نوشت
*. مراد امیدی میرزائی (دانش‌پژوه مركز تخصصی مهدویت) ـ روح الله امیری (.دستیار علمی دانشگاه پیام نور الشتر لرستان)
1. در كربلا چه گذشت، شیخ عباس قمی، ص260.
2. همان، ص261.
3. همان، ص248.
4. نهج‌البلاغه، نامه 53.
5. صحیفه نور، ج19، ص11.
6. داستان‌های مدرس، ص65.
7. شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی الحدید، ج4، ص272.
8. قصص، 66.
9. یوسف، 55.
10. نمل، 39.
11. نهج‌البلاغه، نامه 53.
12. تحف العقول، ص261.

مراد امیدی میرزایی، روح الله امیری ـ دوماهنامه امان شماره 16