نشریه امان

عید نوروز یكی از اصیل ترین سنت‌ها و اعیاد ایرانی است. نوروز نمادی از هویت ملت ایران است. عید نوروز آن‌چنان در فرهنگ ایرانی ریشه دوانده كه هر ساله با آمدن خود، به تجدید خاطره‌ها و سنت‌های دیرینه و قدیمی می‌پردازد.
این عید آن‌چنان شور و هیجانی در افراد به وجود می‌آورد كه با یاری یكدیگر به زدودن غبار از خانه و كاشانه خویش می‌پردازند. ملابس تازه و جدید خریداری می‌كنند به دیدار یكدیگر می‌روند و به شادی و سرور می‌پردازند و بار دگر حیاتی زیبا و تازه را همراه با شكفته شدن شكوفه‌های بهاری از سر می‌گیرند. آری، عید نوروز این قابلیت و توانایی را دارد كه روز نو، روزی نو، سال نو، و انسانی نو را ایجاد كند.
ما ایرانیان مسلمان جدای از عید نوروز، ایام خاص دیگری را عید خود می‌دانیم:
عید قربان، عید فطر، عید مبعث، عید غدیر، ولادت پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله، و ائمه علیهم السلام به ویژه نیمه شعبان سالروز ولادت امام زمان حضرت مهدی موعود(عج) و ... .
معنا و مفهوم «عید»:
معنای لغوی:
1. در لغت‌نامه دهخدا آمده: واژه عید در اصل از فعل «عاد»، «یعود» است و به معانی «خوی گرفته، روز فراهم آمدن قوم» می‌باشد.5
2. در لسان العرب آمده: اصل واژه «عید» از «عادت» است زیرا اقوام بر گرد آمدن دور هم در آن روز عادت كرده‌اند.6
معنای اصطلاحی:
مولای متقیان علی علیه السلام می‌فرماید:
«كل یومٍ لا یعصی الله تعالی فیه فهو یوم عید»
«هر روزی كه در آن معصیت خدا نشود و گناهی انجام نگیرد آن روز عید است».2
نیز دوباره آن حضرت فرمودند: «اگر قدر بدانید هر روزی نوروز است».3
یعنی اگر قدر عمر خود را بدانید و معصیت نكنید و هر روزی پیشرفتی داشته باشید آن روزتان نو و تازه است در غیر اینصورت هر روزتان مثل روز قبلی خواهد بود و در اینصورت نه نوروز و عید بلكه كهنه روز خواهد بود. چنانچه در حدیثی به آن اشاره گردیده است:
«هر كس دو روزش با هم مساوی باشد زیان كرده است».4
با توجه به مطالب و احادیث مذكور می‌توان عید را این گونه معنا نمود: هر گونه تحول و پیشرفت سازنده‌ای كه در ایام زندگی فردی یا اجتماعی رخ دهد و آنان را بر سختی‌ها و مشكلات پیروز گرداند و آنان را به سمت اهداف متعالی سوق دهد، آن روز عید است و مبارك.
مقام معظم رهبری در پیام نوروزی سال 1369ه‍.ش فرمودند: «تحویل سال جدید شمسی كه مصادف با نوعی تحول در عالم طبیعت می‌باشد فرصتی است برای این كه انسان به تحول درونی و به اصلاح امور روحی و معنوی و مادی خود بپردازد. ایجاد تحول كار خداست … اما ما موظفیم كه برای این تحول در درون خود، در زندگی خود و در جهان اقدام كرده و همت و تلاش به عمل آوریم».
اقسام «عید»:
1. فردی: تك تك انسان‌ها با ترك منكرات و به پا داری معروفات شاهد انقلابی عظیم در درون خود باشند.
2. اجتماعی: همه افراد یك جامعه با كمك و تعاون یكدیگر، تحولات سازنده و عظیمی در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، عقیدتی و … ایجاد نمایند.
اعمال عید
گرچه عید نوروز مانند دیگر اعیاد نیست كه در آن روایت‌های فراوانی آداب و دعاهای خاصی مطرح نموده باشند اما مناسب است در كنار صله رحم‌ها و بازدید‌ها و تلاش برای اصلاح رفتارها و دعای تحویل سال به این روایت نیز عمل كنیم:
معلی بن خنیس از امام صادق علیه السلام درباره نوروز روایت كرد فرمود:
«هر وقت نوروز شد پس غسل كن و پاكیزه‌ترین لباسهایت را بپوش و خود را با بهترین عطرهایت خوش بو كن و آن روز را روزه بدار، پس زمانی‌كه نافله‌های نمازهای ظهر و عصر و خود نمازها (ظهر و عصر) را خواندید پس بعد از این‌ها چهار ركعت نماز بخوان ( دو ركعتی)، در اول هر چهار ركعت سوره فاتحة الكتاب بخوان و ده بار سوره «انا انزلنا فی لیلة القدر» و در ركعت دوم فاتحة الكتاب و بعد ده مرتبه «قل یا ایها الكافرون» و در ركعت سوم فاتحة الكتاب و بعد ده مرتبه «قل هو الله احد» و در ركعت چهارم فاتحة الكتاب و بعد ده مرتبه سوره «ناس و فلق» را بخوان و بعد از خواندن این چهار ركعت سجده شكر كن و در سجده، دعا كن (برای خودت) كه گناه پنجاه سال تو آمرزیده شود».1
مهدی(عج) آخرین «مائده آسمانی»
«رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَینَا مَآئِدَةً مِّنَ السَّمَاء تَكُونُ لَنَا عِیداً لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآیةً مِّنكَ …»7 «خدایا نازل كن برای ما مائده‌ای از آسمان كه برای اولین و آخرین از ما عید باشد ونشانه‌ای از تو …»
اولین مائده آسمانی پس از وجود نازنین و گرامی رسول اكرم صلی الله علیه و آله، حضرت علی علیه السلام بودند. حضرت رسول صلی الله علیه و آله در روز 18 ذی الحجة در غدیر خم، حضرت علی را به عنوان امام و جانشین پس از خود معرفی نمودند و از همگان بیعت گرفتند و جمعیت حاضر به ولایت و امامت ایشان پس از رسول گرامی اسلام اقرار نمودند.
در این روز بزرگ، خداوند بر ما منّت نهاد و با نزول آیه3 سوره مباركه مائده «… الیوم أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیكُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا…» و نصب آن حضرت به امامت، نعمتش را بر همگان تمام نمود و دینشان را كامل كرد.
اما متأسفانه نه ایشان و نه دیگر ائمه به دلیل كارشكنی‌ها، مشكلات و وجود كوته فكری و سطحی‌نگری عوام، موفق به اجرای بخشی از برنامه‌ها و پیاده نمودن اهداف الهی نشدند.
با ظهور حضرت مهدی(عج) تنها و آخرین مائده آسمانی، یگانه منجی عالم بشریت است كه تمام اهداف الهی بر روی زمین پیاده خواهد شد. زمین زنده خواهد شد «یحْیی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا»8 و هر آن‌چه درون خویش دارد آشكار می‌سازد، همدلی و برابری و برادری ایجاد خواهد شد، بدعت‌ها از میان می‌رود و آداب و سنن اسلامی جان آن را می‌گیرد، باطل شكست می‌خورد و حق جانشین آن می‌شود، دین اسلام بر سایر ادیان و همچنین بر شرك و نفاق غلبه می‌یابد و مومنین وارث زمین می‌گردند.
«أَنَّ الْأَرْضَ یرِثُهَا عِبَادِی الصَّالِحُونَ»9 و پس از آن عبادت پروردگار خالصانه و به دور از شرك بر سرتاسر زمین حاكم خواهد شد و دنیا روزی تازه و نو را شروع خواهد نمود.
«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُم فِی الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَیمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَى لَهُمْ وَلَیبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یعْبُدُونَنِی لَایشْرِكُونَ بِی شَیئاً…»10
آری، روزی كه مهدی فاطمه، بقیة الله روحی و ارواح العالمین له الفداء، بیاید آن روز عید واقعی و حقیقی ماست، عید فردی و اجتماعی ماست، چه زیباست كه قبل از آمدن حضرتش، درون خویش را همچون عید نوروز متحول كنیم و به خانه تكانی دل بپردازیم و خویش و جامعه را آماده ظهور حضرت نماییم چرا كه بهار و عید واقعی، زمان ظهور حضرت است، چون عاشق واقعی، رنگ معشوق به خود می‌گیرد و همچون مجنون در راه لیلی جان می‌دهد، با آمدن او جان‌ها، تازه می‌شوند و از معرفت الهی سیراب می‌گردند.
گل همیشه بهارم خدا كند كه بیایی اسیر طعنه خارم خدا كند كه بیایی
امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
«… و هو الیوم الذی یظهر فیه قائمنا اهل البیت و ولاة الامر و یظفره الله تعالی بالدجال فَیصلِبه علی كناسة الكوفة…»11
«نوروز همان روزی است كه قائم ما اهل بیت و صاحب امر ظاهر خواهد شد و خداوند او را بر دجال غلبه می‌دهد. پس آن حضرت دجال را بر كناسه كوفه به دار می‌كشد…»
اینك دستی به دعا برمی‌داریم و با گریه و زاری می‌گوییم:
«این السّبب المتصل بین الارض و السماء»
پی نوشت:
*. كارشناس ارشد فلسفه و كلام اسلامی.
1. مصباح المتهجّد، ص591؛ وسائل الشیعه، ج5، ص288.
2. تفسیر نمونه، ج5، ص131.
3. الفقیه، ج2، ص300، ح4074.
4. بحارالانوار، ج71، ص173، ح5، باب64.
5. لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه عید.
6. لسان العرب، ابن منظور، ج3، ح319.
7. سوره مائده، آیه114.
8. سوره روم، آیه24.
9. سوره انبیاء، 105.
10. سوره نور، آیه55.
11. بحار الانوار، ج56، ص116؛ وسائل الشیعه، ج5، ص388؛ عوالی اللئالی، ج3، ص41.

رقیه سادات موسوی ـ دوماهنامه امان شماره 16