نشریه امان

افق سینمای ما باید رسیدن به جامعه ولایت پذیر مهدوی باشد
در سینمای مهدوی دچار فقر محتوایی هستیم!
ـ اشاره ‏
جمال شورجه بی شك یكی از معدود فیلمسازان سینمای ایران است كه دغدغه ساخت آثار پر محتوا و ارزشی خصوصا ‏درباره سینمای دفاع مقدس را دارد ‏
وی كه تاكنون فیلم‌هایی چون شب دهم ـ لبه تیغ ـ عملیات كركوك ـ دایره سرخ ـ حماسه مجنون ـ خلبان ـ باشگاه ‏سری و وعده دیدار وجنگ نفتكش‌ها را كارگردانی كرده ودر ساخت دو سریال عظیم مردان آنجلس و حضرت ‏یوسف به عنوان مشاور همكاری داشته است معتقد است هر چقدر از دوران اوایل انقلاب و دوران دفاع مقدس دور ‏می‌شویم این دغدغه‌ها خصوصاً میان هنرمندان و سینما‌گران بنا به دلایل مختلف كم شده است. وی همچنین می‌‏گوید در حال حاضر می‌توانم بگویم شاید حدود 60 درصد از سینما گران ما چنین دغدغه‌هایی را ندارند.‏
برای آشنایی با نظرات وی بهترین راه مطالعه گفت‌وگوی اختصاصی ما با ایشان است؛
ـ جناب آقای شورجه برای این كه خوانندگان ما بیشتر با شما آشنا شوند لطفا در خصوص خودتان وبه ویژه ‏فعالیت‌های هنری تان برایمان صحبت كنید؛
‎ـ ‎بنده جمال شورجه متولد زنجان هستم كه از سن 9 سالگی به همراه خانواده به تهران مهاجرت كردیم و دروس ابتدایی و متوسطه و ‏دانشگاه را در تهران گذراندم. رشته دانشگاهی حقیر از پیش از انقلاب در ابتدا «گرافیگ» بود ‏ولی پس از انقلاب و بازگشایی مجدد دانشگاه‌ها بعد از تعطیلی و انقلاب فرهنگی به رشته سینما و تلویزیون تغییر ‏رشته دادم و كارشناسی سینما گرفتم‎.‎
ابتدا در واحد سمعی بصری حوزه هنری سازمان تبلیغات كار مونتاژ می‌كردم و ساختن فیلم‌های كوتاه مستند و ‏داستانی همچنین مونتاژ آثار دیگر عزیزان. عمده آثار كوتاه و مونتاژی كه انجام دادم در زمینه دفاع مقدس بود، چرا كه ‏این دوره از آموزش‌های ما همزمان شده بود با جنگ تحمیلی . بنده به صورت حرفه‌ای در آثاری مانند: «پرواز ‏در شب» به كارگردانی مرحوم رسول ملا قلی پور «شرایط عینی» به كارگردانی احمد رضا گرشاسبی و «الماس بنفش» ‏به كارگردانی رحیم رحیمی پور دستیار كارگردان بودم سپس سال 1367 اولین فیلم بلند سینمایی خود را به نام ‏«روزنه» ساختم. بعد از آن فیلم‌های سینمایی «شب دهم» ـ «لبه تیغ» ـ «عملیات كركوك» ـ «دایره سرخ» ـ «حماسه مجنون» ـ «خلبان» ـ «‏باشگاه سری» و «وعده دیدار» را كارگردانی كردم و سریال‌های «لبه تیغ» ـ «عبور از خط سرخ» ـ «پرونده‌های مجهول» ـ «‏روایت انقلاب» ـ «پرده عشق» و «شب چراغ» برای سیمای جمهوری اسلامی كارگردانی كردم. و در دو سریال «مردان ‏آنجلس» و «حضرت یوسف» هر دو به كارگردانی آقای فرج‌ا... سلحشور به عنوان كارگردان در كنار ایشان بودم‎.‎
ـ با توجه به تجربه همكاری‌تان با آقای سلحشور در سریال یوسف پیامبر، می‌خواستم بدانم كه از دید شما سریال ‏‏سازی و فیلم سازی در ژانر تاریخی ـ مذهبی در كشور در چه وضعیتی به سر می‌برد و از دید شما دارای چه نقاط ‏قوت ‏و ضعفی است؟!‏
ـ ‎ساخت سریال‌های تاریخی از همان دهه اول بعد از پیروزی انقلاب در دستور كار سیما بود و فیلم‌هایی همچون ‏سربداران و امام علی(ع) و ... از آن دوره‌ها شروع شدند به هر جهت ما اگر بخواهیم معارف دینی خودمان را به ‏مخاطبین خصوصاً نسل جوان به صورت ملموس و قابل باور و نیز اثر‌گذاری آموزش بدهیم بهترین روش ‏تصویر‌سازی در این خصوص است كه البته هم به بركت ساخت مجموعه‌های تاریخی در سینما پیشرفت چشم‌گیری داشته‌ایم‎.‎
ـ اساساً سینمای دینی از منظر شما دارای چه تعریف و جایگاهی است و این سینما در نظام جمهوری اسلامی باید ‏به ‏چه نقطه ایده‌آلی برسد؟!‏
ـ ‎از آن‌ جائیكه دین مبین اسلام و كتاب آسمانی قرآن و سیره و عترت معصومین برای تكامل و رشد جسمی و معنوی ‏و تعالی و رفعت روح انسان توصیه‌ها و باید و نباید‌های شفاف و روشنی فرموده‌اند و این فرمایشات هم مختص به ‏مسلمین نیست و تمام انسان‌ها و پیروان ادیان مختلف را دربر‌میگیرد به همان نسبت آثار دینی را بنده خلاصه ‏نمی‌توانم بكنم صرفا و تنها در آثاری كه درباره ائمه معصومین یا اصحاب این بزرگواران یا انبیاء خداوند تمام مناسبات و رفتارها و زندگی انسان در ادوار مختلف خصوصاً زمان حال می‌تواند دینی و اسلامی و خدا ‏محور و ارزش گرا باشد و یا بالعكس. معارف دینی را حتی در آثار كودك و نوجوان و نیز در گونه‌های مختلف اجتماعی ‏خانوادگی سیاسی و پلیسی و ... می‌توان جاری و ساری كرد به طوری كه از این‌گونه فیلم‌ها عطر دین و معارف الهی به مشام ‏برسد‎.‎
ـ بهترین راه و شیوه بهره‌گیری درست از مفاهیم قرآنی برای ساخت آثار سینمایی و تلویزیونی چیست؟!‏
ـ ‎راهكارهایی كه در این خصوص به ذهن بنده می‌رسد عبارتند از:‏
1ـ تحقیق و پژوهش و پیدا كردن موضوعات و مفاهیم قابل تصویر
2ـ مشاوره با قرآن پژوهان و قرآن شناس‌های معتبر و رجوع به تفاسیر معتبر
3ـ بهره‌گیری از نخبه‌ترین افراد فنی و هنری اعم از نویسنده و كارگردان و عوامل دیگر البته هر چقدراین افراد خود اهل قرآن و زندگی و ‏رفتار قرآنی باشند به مراتب اثر از عمق بیشتر و مؤثرتری برخوردار خواهد بود. بقیه عوامل هم همین‌طور ولی ‏در مراحل بعدی به طور مثال اگر بازیگری خودش اهل كارهای خیر باشد و دنبال شر نباشد قطعاً مفهوم حی علی ‏خیر العمل را بهتر درك و لمس و منتقل می‌كند و گرنه صرفاً یك حركت مكانیكی از او خواهیم دید‎.‎
ـ چندی پیش آقای سلحشور در گفت‌و‌گویی اعلام كرده بود كه ما در سینما بازیگر مؤمن نداریم آیا شما هم این نظر ‏را ‏دارید یا خیر؟ چرا؟
ـ ‎نظر ارائه شده از طرف برادر گرامیمان آقای سلحشور نظر شخصی ایشان است. بله، اگر بخواهیم دنبال انسان با ‏ایمان و مؤمن به معنای واقعی بگردیم بجز معصومین كجا می‌توانیم پیدا كنیم. اما ایمان در ‏انسان‌ها در طول تاریخ نسبی بوده و هر كسی به‌اندازه درك و شناخت از دریای ایمان چشیده و یا می‌چشد. البته ‏پاره‌ای اعمال مانند عمل به فرائض روزانه هر مسلمانی را از غیر مسلمان جدا می‌كند و پای بندی به احكام و ‏شریعت و انجام تكالیف ظاهری ملاك خوبی است برای قضاوت ایمان مراحل بعدی از مسلمانی است. اول باید به ‏فرائض مسلمانی عمل شود بعد در مراحل بعد می‌توان به نسبت خلوص و وفاداری به احكام و عمل به ‏واجبات و مستحبات و صداقت و پاكی و... توجه كرد كه درجات ایمان را نشان می‌دهد‎.‎
ـ آقای شورجه! آیا شما اعتقادی به وجود سینمای مهدوی در كشور دارید؟‎!‎
‏ـ خیر! متأسفانه ما سینمای مهدوی نداریم. من فكر می‌كنم ما قبل از هر چیز نیاز به یك تعریف جامع و كامل از ‏مهدویت داریم. برای این‌كه یك فیلم مهدوی ساخته شود اصل قضیه این است كه فیلم‌ساز باید یك تعلق خاطری به ‏حضرت حجت(ع) داشته و دارای یك باور مهدوی باشد، ضمن آن كه می‌بایست یك اشرافی نسبت به مسأله ‏مهدویت داشته باشد‎.‎
متأسفانه در سینمای ما، كمتر كسی است كه این دغدغه را داشته باشد، تازه اگر هم دغدغه‌مند باشد ما مشكل ‏نرم‌افزاری و تولید فكر در این خصوص داریم به این معنی كه در انتخاب موضوعات و پرداختن به مضامین و ‏جوهره اصلی داستان با مشكل روبه‌رو هستیم و در یك جمله باید بگویم ما در بحث مهدویت دچار فقر محتوا، ‏فیلم‌نامه و فقر مطالعه و تحقیق هستیم‏‎.‎
ـ خب برای ایجاد آن دغدغه‌ای كه فرمودید و حل مشكلات نرم‌افزاری قضیه چه باید كرد؟‎!‎
‏ـ بحث دغدغه داشتن كه یك امر درونی است و باید در درون فیلم‌نامه نویسان ما ایجاد شود ولی برای ایجاد انگیزه لازم ‏در این خصوص به نظر بنده دولت باید یك بودجه‌ای ویژه ساخت فیلم‌های دینی خاصه در زمینه مهدویت اختصاص دهد و چون بخش خصوصی به علت توجه به منفعت مادی، نسبت به این مقوله بی توجه ‏است لذا نهادهایی چون صدا و سیما و حوزه هنری و وزارت ارشاد باید در این خصوص سرمایه‌گذاری لازم را ‏انجام دهند‎.‎
متأسفانه در خصوص صدا وسیما باید بگویم كه گروه معارف شبكه‌ها، چه به لحاظ فكری و چه به لحاظ مالی، ‏جزو فقیرترین گروه‌های سیما محسوب می‌شوند و این یك نقطه ضعف بزرگ است‎.‎

این گفت و گو ادامه دارد…

سید محمد مهدی موسوی ـ دوماهنامه امان شماره 17