نشریه امان

در این ماه عزیز، راز و نیاز با خداوند بیشتر شده، دعا‌ها رونق خاصی می‌یابند در هیچ یک از ماه‌های سال ،این همه سفارش به دعا كردن ‏نشده است. در ادعیه این ماه به طور ویژه به امام زمان(عج) عنایت شده است و در چندین مورد، یاد، نام و دعای برای حضرت ‏مهدی(عج) به چشم می‌خورد؛ آنچه در این ادعیه، نمایان است، آرزو‌ها و خواسته‌هایی است که تا به حال، جامعه بشری به ‏خود ندیده، فقط در عصر ظهور به آنها خواهد رسید؛ بنابراین خواندن این دعا‌ها و درخواست محتوای آن به‌گونه‌ای طلب نزدیك‌تر شدن زمان ظهور است؛ به زبان دیگر، خلاصه این دعاها، این است: «اللَّهُمَّ عَجِّلْ لِوَلِیكَ الْفَرَج».
در این نوشته، ابتدا نگاهی كوتاه به بعضی از این دعا‌ها داشته، سپس برخی از فرازهای ادعیه را با ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی(عج) و نشانه‌های عصر سبز ظهور مقایسه می‌کنیم. ‏
اهم این دعا‌‌ها عبارتند از:‏
‏- دعای افتتاح
یکی از ادعیه وارد شده در تمامی شب‌های این ماه مبارک ، دعای شریف افتتاح است، مرحوم علامه مجلسی این دعا را در ‏جلد بیست و چهارم بحارالانوار آورده، آن را منسوب به امام زمان(عج) دانسته است. ‏
بخش آخر این دعا، مربوط به حضرت حجت(عج) است که با عبارت «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی وَلِی أَمْرِكَ الْقَائِمِ ‏الْمُؤَمَّلِ» شروع می‌شود؛ این فقرات را در سه قسمت بررسی می‌نماییم:‏
قسمت اول: بیشتر عبارت‌های این بخش، دعا برای حضرت حجت(عج) می‌باشد که با عبارت «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی وَلِی ‏أَمْرِكَ الْقَائِمِ الْمُؤَمَّلِ وَ الْعَدْلِ الْمُنْتَظَر» شروع می‌شود. ‏
قسمت دوم : این قسمت از دعا توصیفی از عصر ظهور (و اشتیاق دعا كننده برای درک آن) است که در قالب دعا، بیان شده ‏است و با این جمله، آغاز می‌شود: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیكَ فِی دَوْلَه کریمه». ‏
قسمت سوم: بیان خلاصه‌ای از مشکلات عصر غیبت و استغاثه برای ظهور است. ‏
‏- دعای معروف «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ»
یکی دیگر از اعمال مشترکه این ماه، دعایی است که بعد از نماز‌ها خوانده می‌شود؛ این دعا از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رسیده است، دعایی که بیش از هزار سال، بهترین بندگان خدا در بهترین ماه‌ها، یعنی ماه رمضان؛ در بهترین اوقات اجابت دعاها، ‏یعنی بعد از نماز‌ها و در بهترین حالات، یعنی در حالت روزه می‌خوانند؛ ولی این دعا تا به حال، اجابت نشده است. ‏
این دعا، تبیین جامعه‌ای ایده‌آل است که همیشه بشر به دنبال آن بوده است و با وجود گذر زمانی طولانی، خود چنین موقعیتی را درک نکرده ‏است؛ چنین جامعه‌ای، آرزوی همه پیامبران و رسولان، انسان‌های صالح و اولیا‌ءالله بوده است؛ پیامبران و ائمه برای تحقق آن تلاش کردند و جان خود را فدا نموند، ولی به علل مختلفی محقق نشد؛ ما (شیعیان) معتقدیم، این دعا به طور کامل، ‏فقط یک مصداق اجابت دارد و فقط جامعه دربردارنده این ویژگی‌ها، جامعه مهدوی خواهد بود. ‏
تطبیق فرازهای ادعیه با دستاورد‌ها و ویژگی‌های حکومت حضرت مهدی(عج)
در این قسمت به بررسی برخی از خواسته‌های مطرح شده، در این ادعیه همچنین به بررسی روایاتی درباره اجابت ‏آن خواسته‌‌ها در حکومت حضرت مهدی(عج) می‌پردازیم؛
عدالت فراگیر و از بین رفتن ظلم ‏
یکی از خواسته‌‌ها و ویژگی‌های مشترک در ادعیه و حکومت حضرت مهدی(عج) عدالت فراگیر و ریشه‌کن شدن هر ‏گونه ظلم و ستم است؛ در دعای افتتاح از امام زمان(عج) به جای «عادل» تعبیر به «عدل» شده است: «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ ‏عَلَی وَلِی ‌‌أَمْرِكَ‌ الْقَائِمِ‌ الْمُؤَمَّلِ‌ وَ ‌الْعَدْلِ‌ الْمُنْتَظَرِ» این تعبیر، نهایت عدالت‌محوری و دادگستری حضرت ‏را می‌رساند همچنین خواسته‌هایی مثل بی‌نیازی فقرا، سیری گرسنگان، پوشش برهنگان و. . . فقط در سایه اهتزاز پرچم چنین عدالتی، محقق خواهد شد. ‏
حضرت، حکومت را به‌گونه‌‏ای سازماندهی می‏ کند و مردم را به‌گونه‌‏ای تربیت می‏ن‌ماید که دیگر، واژه ستم از ذهن‏‌ها رخت بر‌می‏‌بندد و ‏به تعبیر روایات، دیگر کسی به دیگری ستم نمی‏‌کند حتی حیوانات نیز دست از تجاوز بر‌می‏ دارند و گوسفند، همنشین گرگ می‏ شود. ‏
ام‌سلمه می‏ گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «مهدی(عج) چنان عدالتی در جامعه برپا می‏ کند که زندگان، ‏آرزو می‏ کنند، کاش مردگانشان زنده ‏بودند و از آن عدالت، بهره‏‌مند می‌شدند».
نیز امام صادق علیه السلام می‌‏فرماید: «به خدا سوگند! به ‏طور حتم، عدالت مهدی درون خانه‏‌ها و اتاق‏هایشان ‏نفوذ می‏‌کند، ‏چنان‏که سرما و گرما در آن وارد می‏‌شود».
نصرت و عزت الهی (رضایت همگانی از حکومت)‏
در دعای افتتاح چنین آمده است:‏
«‏ أَیدْهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ـ اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ ـ وَ انْصُرْهُ ـ وَ انْصُرْهُ نَصْراً عَزِیزاً ـ وَ ‏اجْعَلْ لَهُ مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَاناً نَصِیراً».
در این عبارت‌ها یاری و عنایت ویژه الهی برای امام زمان(عج) و حکومت جهانی ایشان، خواسته شده است؛ هرگاه خداوند بخواهد به ‏کسی نصرت و عزت ببخشد، چنان می‌کند که بر دل‌‌ها حکومت کند و دوست و دشمن، پذیرای او باشند. ‏
حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند:«. . . خداوند،حضرت مهدی(عج) را با فرشتگان،جن و شیعیان مخلص یاری می‌‏کند».
رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏‌فرماید: «شما را به مهدی، بشارت می‏ دهم. . . که ساکنان آسمان و زمین از خلافت و ‏فرمانروایی او خشنودند».‏ ‏
گشایش برای مردگان
یکی دیگر از دعاها، درخواست نشاط و سرور برای مردگان بود: «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَى أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ».‏
حکومت حضرت مهدی(عج) چنان تأثیری در هستی می‌گذارد که حتی مردگان نیز از آن بهره‌مند می‌شوند. ‏
حضرت علی علیه السلام در این باره می ‏فرماید: «مردی از فرزندانم ظهور می‏ کند که در نتیجه ظهور و حکومتش، هیج مرده‏ای در گور ‏نمی‏ ماند، مگر این‌که گشایش و برکاتی در گور برایش پدید می‏آید و آنان به دیدار یکدیگر می ‏روند و قیام قائم را به یکدیگر ‏مژده ‏می‏ دهند».
برطرف شدن غم‌ها
در دعای هر روز ماه رمضان آمده است: «اللَّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ».
امام صادق علیه السلام می‌فرمایند: «. . . او (حضرت مهدی(عج)) بر طرف کننده غم‌های شیعیان بعد از سختی است. . . ».‏
آزادی اسیران
در ادعیه ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: «اللَّهُمَّ فُكَّ كُلَّ أَسِیرٍ ـ وَ فُكَّ بِهِ أَسْرَنَا».
رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏‌فرماید: «. . . در آن عصر، مهدی(عج) ظهور می‏کند و او از فرزند این شخص (علی بن ‏ابی‏طالب علیه السلام) است؛ خداوند به دست او، دروغ را نابود می‏‌کند و روزگار سخت را از بین می‏برد و ریسمان بردگی و بندگی را از ‏گردن‏هایتان برمی‌دارد». ‏
امیرمؤمنان علیه السلام می‏‌فرماید: «آن‏گاه که امام زمان(عج) ظهور کند، هیچ برده مسلمانی باقی‏ نمی‏ ماند، مگر آن‌که حضرت، او را ‏خریده، در راه خدا آزاد می‏ کند و هیچ بدهکاری نمی‏ ماند، مگر آن‌که حضرت، بدهی او را می ‏پردازد»‏.
اصلاح مفاسد
روزه دار این ماه، فقط به فکر خویش نیست و آرزوی اصلاح همه مفاسد جامعه مسلمین را دارد و دعا می‌کند: «اللَّهُمَّ أَصْلِحْ كُلَّ ‏فَاسِدٍ مِنْ أُمُورِ الْمُسْلِمِینَ».‏
درباره اصلاح فساد اخلاقی و انحراف، پیشوای دوم شیعیان می‏ فرماید: «خداوند در آخرالزمان، مردی را برمی‌انگیزد که کسی از منحرفان ‏و فاسدان نمی‏ ماند، مگر این‌که اصلاح می‌‏گردد».
برطرف شدن صفات ناپسند و رشد کمالات درونی‏
ریشه بیشتر مشکلات بشر از ابتدای خلقت تا به‌حال، رذایل اخلاقی و بیماری‌های باطنی انسان‌‌ها بوده است، منشأ تمامی جنگ‌ها و خونریزی‌ها، ‏اختلاف‌‌ها و تضادها، تفرقه و جدایی‌ها و در یک کلام، ام‌المفاسد بشر، همین بیماری‌های روحی است؛ یکی از خواسته‌های روزه‌دار ماه رمضان، برطرف شدن این ناپاکی‌هاست؛ بنابراین این‌گونه می‌گوید: «وَ أَذْهِبْ بِهِ غَیظَ قُلُوبِنَا ـ اشْفِ بِهِ صُدُورَنَا ـ اللَّهُمَّ غَیرْ ‏سُوءَ حَالِنَا بِحُسْنِ حَالِكَ».‏
حضرت علی علیه السلام می‌‏فرماید: «هنگامی که قائم ما قیام کند...، کینه‌های بندگان نسبت به یکدیگر از دل‏هایشان پاك می‌شود». ‏
امام باقر علیه السلام می‏‌فرماید: «هنگامی که حضرت قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان خدا می‏ گذارد و خردهایشان را جمع کرده، ‏‏(تمرکز می‏بخشد و رشد می‏دهد) اخلاقشان را کامل می ‏کند»‏. ‏ ‏
ترویج روحیه عزت و بی‌نیازی
بشر به بی‌نیازی، بیشتر از ثروت نیاز دارد؛ روح انسان، سیری ناپذیر است و هرگز از جمع آوری ثروت اشباع ‏نمی‌شود؛ بنابراین مؤمن باید، پیش از جمع آوری مال به تقویت روحیه بی‌نیازی خود و پیش از دعا برای کسب ثروت به دعا برای رسیدن به بی‌نیازی بپردازد و چشم آز و طمع خود را کور کند؛ در این ماه از خدا، این‌گونه می‌خواهیم: «وَ أَغْنِ بِهِ عَائِلَنَا ـ اللَّهُمَّ ‏سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَاكَ».
‏ رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏‌فرماید: «زمانی که حضرت مهدی(عج) قیام کند، خداوند، بی‏نیازی را در دل بندگانش ‏می‏‌نهد به گونه‏‌ای که حضرت، اعلام می‏ کند هر کس به ثروت نیاز دارد بیاید، ولی برای آن، کسی پیشقدم نمی ‏شود».‏
همچنین آن حضرت می‏ فرماید: «شما را به مهدی بشارت می‏دهم که به سوی مردم برانگیخته می‏ گردد؛ در حالی که زلزله‏‌ها و ‏اختلاف بر مردم چیره شده است، آنگاه زمین را پر از عدل و داد می‏ کند، چنان‏که پر از ستم و جور شده است و ساکنان زمین و آسمان از او ‏خشنود می‏ گردند؛ خداوند، دل‏های امت محمد صلی الله علیه و آله را سرشار از بی‏‌نیازی می ‏کند؛ به‌گونه‏‌ای که منادی ندا می ‏دهد؛ هر ‏کس به مالی نیاز دارد؛ بیاید (تا نیازش رفع شود)؛ ولی جز یک نفر، کسی نمی‏‌آید، آنگاه حضرت مهدی(عج) به او می‏‌فرماید: «نزد خزینه ‏دار برو و بگو مهدی، دستور داده است به من ثروت بدهی». خزانه‌دار می‏ گوید: با دو دست پول‏‌ها را جمع کن. او نیز پول‏‌ها را ‏در دامن خود می‏ ریزد؛ ولی هنوز از آنجا بیرون نرفته است که از رفتار خویش پشیمان می‏ گردد و با خود می‏ گوید چه شد که من، ‏طمعکارترین امت پیامبر شدم! آیا کسی که سبب بی‏نیازی آنان گشت از بی‏‌نیاز کردن من، ناتوان است! ‏آنگاه باز می‏‌گردد تا اموال را بازگرداند؛ اما خزانه‌دار نمی ‏پذیرد و می‏ گوید: چیزی را که بخشیدیم؛ پس نمی‏‌گیریم»! ‏
ریشه کن شدن فقر از جامعه ‏
فقر و نداری از مشکلات دیرینه بشر و باعث بسیاری از انحرافات اخلاقی است؛ بنابراین در دعاهای بسیاری، رفع فقر از خداوند بی‌نیاز متعال، ‏طلب شده است؛ در دعاهای ماه رمضان نیز این مهم فراموش نشده، آمده است: «اللَّهُمَّ أَغْنِ كُلَّ فَقِیرٍ ـ اللَّهُمَّ ‏اقْضِ دَینَ كُلِّ مَدِینٍ ـ اللَّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنَا بِغِنَا كَ ـ اللَّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّینَ ـ وَ أَغْنِنَا ‏مِنَ الْفَقْرِ ـ وَ اقْضِ بِهِ عَنْ مُغْرَمِنَا ـ وَ اجْبُرْ بِهِ فَقْرَنَا». ‏
رسول خدا صلی الله علیه و آله می‏‌فرماید: «هنگامی که حضرت مهدی(عج) ظهور کند. . . اموال و زکات‏‌ها را ‏در کوچه‏‌ها می‏ برند ولی کسی پیدا نمی‏‌شود که حاضر به گرفتن آن‌ها باشد».‏
امام باقر علیه السلام می‌فرمایند:«... سپس حضرت به کوفه روی می‌آورند... و هیچ بدهکاری نمی ماند، مگر این‌که قرض او را می‌‏پردازند...»‏. ‏
امام صادق علیه السلام می‌‏فرماید: «هنگامی که قائم ما قیام کند. . . زمین، گنج‏های خود را بیرون ریخته، آشکار می‏کند؛ به گونه‏ای که ‏مردم با چشم خود، آن را بر روی زمین می‏‌بینند و دارندگان زکات به دنبال کسی می‏گردند که نیازمند باشد تا زکاتشان را به او بدهند؛ ولی ‏کسی یافت نمی‏ شود و مردم - از فضل و بخشش خداوند - از دیگران، بی‌‏نیاز می‏‌گردند».
در حکومت امام زمان با بخشش‌های فراوان ایشان و رشد اقتصادی جامعه، نه فقط فقر، ریشه‌کن شده، بلکه مردم در رفاه زندگی خواهند كرد و از لحاظ اقتصادی تأمین خواهند بود و این دعا، اجابت می‌شود که: «وَ أَعْطِنَا بِهِ فَوْقَ ‏رَغْبَتِنَا». ‏
رشد بهداشت، درمان امراض و از بین رفتن بیماری‌های بی‌علاج
شفای بیماران، خواسته و آرزوی همه ماست در تمام اوقات دعا به ویژه در این ماه عزیز، یکی از دعاهای همیشگی مسلمانان، طلب شفای ‏مریضان است: «اللَّهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَرِیضٍ». ‏
شکوفایی شگفت‏‌انگیز دانش به‌ویژه دانش بهداشت و درمان در عصر حکومت مهدی، بهره‏گیری از آن برای گسترش بهداشت در ‏جامعه، فرونشستن شعله‌های جنگ، پیدایش آرامش روانی، تأمین بهداشت روحی با اصلاح شدن انسان‏‌ها، همچنین گسترش کشاورزی و ‏دامداری و تأمین تغذیه در حد مطلوب؛ از جمله عواملی است که بهداشت را در روزگار امام عصر(عج) به حد بالا و ایده آل خود ‏می‏رساند و چنان می‏‌شود که وضعیت جسمی مردم دگرگون شده، عمر آنان طولانی می‌گردد. ‏
‏ امام حسین علیه السلام درباره حکومت مهدی می‏‌فرماید: «هیچ نابینا، زمین‌گیر و دردمندی بر روی زمین نمی‏‌ماند، مگر آن‌که ‏خداوند، درد او را برطرف می‌نماید».
امام سجاد علیه السلام در این‌باره می‏‌فرماید: «هنگامی که قائم ما قیام کند، خداوند عزوجل، بیماری و بلا را از شیعیان ما دور می‌كند...».

هادی حسین پور ـ دوماهنامه امان شماره 19